ارتش عراق كه به اندازه كافى مزه محاصره و به اصطلاح دور خوردن را در فتح‏المبین چشیده بود، به هیچ روى نمى‏خواست یك بار دیگر به نتایج و تبعات این تجربه تلخ تن در دهد. اكنون تمام هم و غم دشمن، مصروف متمركز ساختن تمامى قوا و امكانات خود در محور بصره - خرمشهر، جهت جلوگیرى از سقوط خرمشهر و تهدید احتمالى بندر بصره شده بود. بر همین اساس، ساعت 3 بامداد روز شنبه هجدهم اردیبهشت، فرار سریع نیروهاى عراقى از دشتِ جفیر آغاز شد. در ساعت 10 صبح، دیگر یگان‏هاى ارتش و سپاه توانسته بودند جاده اهواز - خرمشهر را تا محور نیم نود - گرمدشت، كه در مرحله اول توسط حاج احمد و رزمندگان تیپ 27 آزاد شده بود، كاملاً پاكسازى كرده و ارتباط میان نیروهاى شمال و جنوب جاده اهواز - خرمشهر را برقرار نمایند. اكنون دیگر ارتباط تداركاتى رزم‏آوران 4 قرارگاه عملیاتى قدس، فجر، فتح و نصر از طریق این جاده آسفالت برقرار شده و با رفع مشكلات ناشى از بُعد مسافت و عبور از جاده‏هاى خاكى نامناسب؛ وضعیت حمل و نقل لجستیك نیروهاى سپاه اسلام، به نحو چشم‏گیرى بهبود یافته بود.

آرى، رؤیاى شیرین فتح سه روزه خوزستان و توهم قادسیةالصدام، براى متجاوز و حامیان تبه‏كار غربى و شرقى او، مى‏رفت تا به كابوسى شوم مبدل شود. كابوسى كه با فرود شتابناك پتك سهمگین انتقام رزم‏آوران رشید اسلام، جوانمردان پاكبازى همچون حاج احمد و همطرازان ارتشى و سپاهى او بر فرق ماشین جنگى جلاد بغداد، آرام و قرار را از سران ائتلاف 28 كشور حامى صدام، و در رأس همه ایالات متحده و روسیه شوروى، سلب كرده بود. پایگاه‏هاى جاسوسى نیروى هوایى آمریكا در عربستان، آواكس‏هاى خود را روانه آسمان منطقه خلیج‏فارس كردند تا مانع از تحركات تیزپروازان نیروى هوایى ارتش جمهورى اسلامى شوند. ماهواره‏هاى جاسوسى آمریكا، تحركات رزمندگان اسلام را قدم به قدم عكسبردارى مى‏كردند. تصاویر ماهواره‏اى مزبور، از طریق حكومت اردن و پادشاهى عربستان در اختیار صدام و ژنرال‏هاى مفلوك او قرار مى‏گرفت. روسیه شوروى نیز، به بهانه رعایت قرارداد دوستى 20 ساله كرملین - بغداد، تصاویر ماهواره‏اى جاسوسى خود را، پى در پى روانه عراق مى‏كرد. شاه حسین اُردنى، براى دلگرمى دادن به همپالگى جنایتكارش، در بغداد حاضر شد. بندر عقبه اردن نیز، با ترافیك بى‏سابقه دریایى مواجه شده بود. كشتى‏هاى غول‏پیكر حامل تسلیحات از مبادى شوروى، فرانسه، انگلستان، اسپانیا، آلمان، سوئد، اتریش و... یكى پس از دیگرى، محموله‏هاى مرگبار و مدرن خود را براى ارسال به مقصد عراق، در بندرگاه عقبه تخلیه مى‏كردند. شوراى همكارى سران شش كشور عرب خلیج فارس، به مثابه ائتلاف سیاسى - اقتصادى حامیان صدام، با تشكیل جلسه‏اى در پشت درهاى بسته، ضمن اعلام همبستگى با سران بغداد، میلیون‏ها دلار نفتى را به صورت اعتبار فوق‏العاده، در اختیار رژیم عراق قرار داد. سران پنج كشور عضو شوراى امنیت سازمان ملل، در واكنشى شتابزده، از تحركات نظامى خطرناك ]![ ایران در هفته‏هاى اخیر ابراز نگرانى كردند.

در كوران چنین شرایط خطیرى، دومین مرحله نبرد حماسى الى‏بیت‏المقدس به پایان رسید. هر چند، در محور شلمچه - خرمشهر، عراق همچنان دست بالا را داشت. پس از 10 روز عملیات مداوم و تحمل آن همه پاتك، وضعیت نیروهاى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) به گونه‏اى نبود كه بتوانند با قوت و قدرت سابق قدم به مرحله بعدى عملیات بگذارند. یك رشته اقدامات فشرده و ضربتى، جهت بازسازى گردان‏ها و تجدید قواى تیپ 27 ضرورى به نظر مى‏رسید. دیگر این كه شناسایى‏هاى بیشتر وضعیت منطقه، مواضع و استحكامات دشمن و یافتن راه‏كارهایى متناسب با شیوه رزمى ابداعى حاج‏احمد و...، مستلزم بدست آوردن مجالى دست‏كم بیش از یك هفته بود. همین عوامل موجب شدند شروع مرحله نهایى عملیات، چند روزى به تأخیر افتد. حاج احمد به رغم وضعیت نامساعد جسمى، با پاى گچ گرفته و متكى به عصا، در منطقه باقى ماند و با مساعدت شبانه‏روزى حاج همت و حاج محمود شهبازى، امر خطیر بازسازى ضربتى نیروها و تجدید سازمان رزم تیپ 27 را مجدانه ادامه داد. یكى از مسؤولان گردان انصارالرسول‏r كه به دستور حاج‏احمد در نشست توجیهى فرماندهان گردان‏ها حضور یافته بود، روایت مى‏كند:«... وقتى وارد محل جلسه شدم، حاج احمد را با پاى گچ گرفته‏اش دیدم. با همان روحیه پرصلابت و نگاه نافذى كه دل فولاد را ذوب مى‏كرد. با آن پاى گچ گرفته و حال وخیم، ناچار بود بیشتر در قرارگاه تاكتیكى تیپ 27 باقى بماند.»

حاج احمد از این توفیق اجبارى! قرارگاه‏نشینى، به نحو احسن استفاده كرد. او كه براى تقویت روحیه رزمى نیروها اهمیت فراوانى قایل بود، در فرصت فراهم آمده تا پیش از آغاز مرحله سوم عملیات، ضمن حضور ادوارى در جمع بسیجیان تك تك گردان‏ها، یك سلسله سخنرانى پرشور و حماسى براى دریادلان تیپ 27 ایراد كرد. به گفته یكى از سرداران سپاه اسلام:«... روز پنج‏شنبه 30 اردیبهشت سال 61، حاج احمد با همان حال نامساعد و عصا در زیر بغل، آمد دارخوین تا براى بچه‏ها سخنرانى كند، آن هم در شرایطى كه بچه‏هاى ما خیلى خسته بودند و فشار زیادى به آنها آمده بود. چیزى حدود بیست شبانه روز، در گرماى 48 درجه، توى آن دشت وسیع خوزستان، وجب به وجب جنگیده و پیشروى كرده بودند. بدیهى است كه همین مسأله باعث شده بود كه نیروها مقدارى احساس خستگى كنند. در چنین وضعیتى بود كه حاج‏احمد آمد تا براى بسیجى‏ها سخنرانى كند.»

بهتر است رشته كلام را، در توصیف سخنرانى حاج‏احمد و تأثیر آن بر بسیجیان تیپ 27، به یكى از همان حضار بسیجى واگذاریم:«... حاج احمد با همان عصایى كه زیر بغل داشت آمد روى چهارپایه ایستاد و پشت میكروفون قرار گرفت. لحظه‏اى در سكوت، با دقت به چهره‏هاى بچه‏ها نگاه كرد و بعد گفت: برادران! ما وقتى از تهران آمدیم، قول دادیم تا خرمشهر را از دست دشمن نگیریم، باز نگردیم. الان دشمن حالت انفعالى پیدا كرده است. ان‏شاءاللَّه با انجام مرحله بعدى این عملیات ضربه محكمى به او وارد مى‏آوریم و با ابتكار عمل در جبهه، كار دشمن را تمام و خرمشهر را آزاد خواهیم كرد.

برادران! تا به حال چندین بار از قرارگاه نصر به تیپ ما دستور داده‏اند كه بكشید عقب، ولى ما این كار را نكردیم. چون مى‏دیدیم كه روحیه شما خیلى بالاست و با آن كه هر لحظه امكان دارد ارتش عراق شما را مورد حمله گاز انبرى قرار بدهد، با این حال شما خوب مقاومت مى‏كنید. دشمن با این همه پاتكى كه كرده، حتى نتوانسته یك قدم جلو بیاید. ما قصد داریم تا چند روز دیگر خرمشهر را آزاد كنیم. شنیده‏ام بعضى‏ها حرف از مرخصى و تسویه زده‏اند. بابا! ناموس شما را برده‏اند - مقصود حاجى، خرمشهر بود - همه چیز شما را برده‏اند! شما مى‏خواهید بروید تهران چه كار كنید؟ همه حیثیت ما این‏جا در خطر است. شما بگذارید ما برویم با آب اروند رود وضو بگیریم و نماز فتح را در خرمشهر بخوانیم، بعد كه برگشتیم خودم به همه تسویه مى‏دهم.

الان وضع ما عین زمان امام حسین(علیه‏السلام) است. روز عاشوراست! بگذارید حقیقت ماجرا را بگویم. ما الان دیگر نیروى تازه نفس نداریم. كل قواى ما در این زمان، فقط همین شماها هستید و دشمن هم از این مسأله اطلاع ندارد.در مرحله بعدى عملیات با استفاده از شما مى‏خواهیم خرمشهر را آزاد كنیم. مطمئن باشید اگر الان نتوانیم این كار را انجام بدهیم، هیچ وقت دیگر موفق به انجام آن نخواهیم شد.بسیجى‏ها! شما كه مى‏گویید اگر ما در روز عاشورا بودیم به امام حسین(علیه‏السلام) و سپاه او كمك مى‏كردیم، بدانید، امروز روز عاشوراست.

حاج احمد یك نگاه پر از لطفى به برادران كه اكثراً با سر و صورت و دست و پاى زخمى روبروى او به خط شده بودند كرد و ادامه داد: به خدا قسم من از یك‏یك شما درس مى‏گیرم. شما بسیجى‏ها براى من و امثال من در حكم استاد و معلم هستید. من به شما كه با این حالت در منطقه مانده‏اید حجتى ندارم. مى‏دانم كه تعداد زیادى از دوستان شما شهید شده‏اند. مى‏دانم بیش از 20 روز است دارید یك نفس و بى‏امان در منطقه مى‏جنگید و خسته‏اید و شاید در خودتان توان ادامه رزم سراغ ندارید. ولى از شما خواهش مى‏كنم تا جان در بدن دارید، بمانید تا كه شاید به لطف خدا در این مرحله بتوانیم خرمشهر را آزاد كنیم... در آخر صحبت‏هایش، در حالى كه اشك از چشمانش سرازیر شده بود، گفت: خدایا! راضى نشو كه حاج‏احمد زنده باشد و ببیند ناموس ما، خرمشهر ما، در دست دشمن باقى مانده. خدایا! اگر بنابراین است كه خرمشهر در دست دشمن باشد، مرگ حاج‏احمد را برسان!...

این حرف‏ها و مناجات حاجى باعث شد همه نیروهاى تیپ شیون‏كنان زار زار گریه كنند. خود حاج احمد هم دل به دل بچه بسیجى‏ها داده بود و بى‏اختیار هق هق گریه شانه‏هایش را مى‏لرزاند. به زحمت، والسلامِ سخنرانى را ادا كرد و از پشت میكروفون كنار آمد. حرف‏هاى حاجى مثل انفجار یك كپسول معنویت و اخلاص در جمع بچه‏ها بود. به محض پایان حرف‏هاى حاجى، بچه‏هاى تیپ، در حالى كه صلوات مى‏فرستادند و تكبیر مى‏گفتند، به طرف او هجوم آوردند و دسته جمعى و بى‏قرار حاج احمد را در آغوش گرفته و مى‏بوسیدند. خداگواه است من ندیدم از بسیجى‏ها حتى یك نفر هم تا خاتمه عملیات، حرفى از مرخصى بزند. هیچ‏كس نمى‏رفت. فقط تعدادى دانشجو داشتیم كه به خاطر امتحانات، آنها را خود حاج‏احمد به زور روانه مرخصى كرد.»

دلاورى دیگر از رزم‏آوران تیپ 27، با اشاره به سخنرانى شورانگیز حاج احمد در دارخوین مى‏گوید:«یادش بخیر! در آن سخنرانى، بسیجى‏ها كه واله و شیداى روحیه فولادین حاجى شده بودند، زیر گوشى با هم مى‏گفتند: دیگر ما چه عذرى داریم؟ وقتى حاج احمد با این وضع بد جسمى، این طور قرص و محكم مانده، ما چه حقى داریم اظهار خستگى كنیم؟...تحت تأثیر سخنرانى حاج احمد، طورى شد كه همه بچه‏ها احساس مى‏كردند انگار اولین روزى است كه به منطقه آمده‏اند. خلاصه! نیروها آماده شدند، براى رفتن به مرحله سوم عملیات.»

در مرحله سوم عملیات الى بیت‏المقدس، حاج احمد بار دیگر دشوارترین مأموریت رزمى را براى بسیجیان تیپ تحت امر خود برگزید. به گفته یكى از مسؤولان واحد اطلاعات - عملیات تیپ 27:«... در مرحله سوم این عملیات، سخت‏ترین مأموریت به بچه‏هاى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) محول شده بود. مأموریت تیپ ما در این مرحله از این قرار بود كه بایستى خودمان را با یك خیز بلند، به مرز شلمچه مى‏رساندیم تا راه فرار لشكرهاى زرهى - مكانیزه ارتش بعث را كه مى‏خواستند از طریق جاده مرزى شلمچه - بصره به داخل خاك عراق بگریزند سد كنیم.حاج احمد شدیداً روى این مسأله تأكید داشت كه به هر قیمت ممكن، نباید بگذاریم عراق لشكرهاى متجاوز خودش را بعد از آن همه جنایت و رذالت كه از آبان 59 و اشغال شهر تا به آن روز مرتكب شده بودند، صحیح و سالم از معركه به در ببرد. باید راه فرار آنها به بصره را ببندیم و بعد هم حسابى خدمتشان برسیم!... مرحله سوم حمله بیت‏المقدس براى بچه‏هاى تیپ ما با چنین هدفى شروع شد.»

ساعت 30/9 دقیقه شب شنبه، اول خرداد سال 1361، مرحله سوم عملیات الى بیت‏المقدس، با هدف نهایى فتح خرمشهر آغاز گردید. به گفته یكى از سرداران عالى‏رتبه نیروى زمینى سپاه:«... در مرحله سوم عملیات، بار دیگر حاج احمد محورى را انتخاب كرده بود كه تیپ 27 با ورود به آن، به عقبه دشمن ضربه مى‏زد... یعنى آماده شد تا بیاید و به طرف شلمچه سرازیر بشود. یورشى عمقى، كه باعث مى‏شد عقبه دشمن كه در ضمن تنها راه تداركاتى زمینى ارتش عراق بود، بسته شود و نیروهاى عراقى توى خرمشهر اشغالى به دام بیفتند و گرفتار شوند.»این بار یورش سپاه اسلام با موفقیت همراه بود و در سحرگاه روز یكشنبه دوم خرداد، رزمندگان ایران اسلامى موفق شدند تا ضمن عبور از پُلِ نو خود را به اروند برسانند. حاج احمد كه به علت مصدومیت پایش، ناچار به حضور و هدایت عملیات محور شلمچه - خرمشهر در قرارگاه تاكتیكى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) شده بود، پس از دریافت خبر شهادت جانشین تیپ، سردار شهید مهندس حاج محمود شهبازى از حاج همت، كه در خط پابه‏پاى رزم‏آوران مى‏جنگید، عزم آهنین خود را براى رفتن به خط مقدم جبهه شلمچه جزم كرد. از سوى دیگر، دشمن براى در هم شكستن حلقه محاصره‏اى كه نیروهایش در آن گرفتار آمده بودند، طرح ضدحمله‏اى را در دستور كار خود قرار داد كه براساس آن، یگان‏هاى زرهى، با حمایت هوایى هلى‏كوپترهاى توپ‏دار ارتش عراق، ضمن حملاتى همزمان از دو جبهه غرب (شلمچه) و شرق (خرمشهر)، نیروهاى محاصره كننده را در مناطق عرایض و پل نو منهدم كرده و ارتباط نیروهاى محاصره شده در خرمشهر را با دیگر یگان‏هاى عراقى مجدداً برقرار مى‏كردند. هم از این‏رو، دشمن بلافاصله یگان‏هاى زرهى و مكانیزه زُبده خود را در منطقه شلمچه، به مصاف رزمندگان تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) گسیل داشت.

از بعدازظهر روز 13 اردیبهشت 1361 بود كه دشمن بار دیگر در صدد برآمد تا بخت خود براى در هم كوبیدن مواضع نزدیك‏ترین یگان ایرانى به شمال خرمشهر، یعنى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) و یكسره كردن كار ایرانیان بیازماید.
واحدهاى تانك و كماندویى سپاه سوم ارتش بعث یورش‏هاى سراسرى و پى‏درپى خود را از سمت پیچ ایستگاه حسینیه و كانال آب گرمدشت به طرف مواضع تیپ 27 و گردان سلمان فارسى آغاز كردند.
گردان سلمان از ظهر روز اول عملیات وظیفه پدافند در منتهاالیه سمت چپ مواضع تیپ 27 در حاشیه جاده اهواز - خرمشهر را به عهده گرفته بود و بارها با پاتك‏هاى واحدهاى زرهى دشمن دست و پنجه نرم كرده بود. فرمانده این گردان، سردار شهید حسین قجه‏اى دوشادوش رزمندگان بسیجى تحت امرش جنگیده بود، به جاى هر آر.پى.جى زن شهید، قبضه موشك‏انداز را بر سر دوش گرفته، تانك مى‏زد، پشت تیربار گرینوف قرار مى‏گرفت و شلیك مى‏كرد و 4 شبانه‏روز بود كه یك روند و بدون آنكه حتى دقیقه‏اى خفته باشد، جنگیده بود.
نهایتاً دشمن موفق شد در صبح روز 15 اردیبهشت از دو سمت چپ و راست جاده اهواز - خرمشهر گردان سلمان را در محاصره گاز انبرى واحدهاى تانك و پیاده خود قرار دهد.
ساعتى بعد محمدرضا موحد دانش معاون گردان سلمان (برادر كوچك‏تر على موحد دانش فرمانده گردان حبیب بن مظاهر) به شهادت رسید و بار مسؤولیت اداره گردان در عملیات یكسره بر دوش حسین قجه‏اى قرار گرفت.
مشكلات حاج احمد جهت رهایى گردان سلمان از حلقه محاصره یكى و دو تا نبودند. به علت نزدیكى بیش از حد گردان سلمان و دو تیپ محاصره كننده عراقى، حاج‏احمد نمى‏توانست براى رزم‏آوران این گردان درخواست آتش توپخانه كند. حاج احمد از آن بیم داشت كه مبادا ناخواسته نیروهاى گردان سلمان نیز، زیر آتش خودى قرار گیرند. در عوض، توپخانه دشمن ابداً پروایى از این كار نداشت و چتر انبوهى از آتش سنگین توپخانه، كاتیوشا و خمپاره‏هاى خود را بر سر بسیجیان گردان سلمان بسته بود. حسین قجه‏اى و رزمندگان تحت امر او، از ساعت 30/7 تا حوالى 30/10 دقیقه بامداد، در یك چنین وضعیت دشوارى در حلقه گاز انبرى محاصره دشمن دوام آورده بودند.
كار، آن چنان دشوار شد كه حاج‏احمد پس از مشورت با حاج همت تصمیم گرفت با توجه به احتمال در مخاطره افتادن سرنوشت كل عملیات، گردان تازه‏نفس دیگرى را جهت شكستن محاصره دشمن، به غرب كارون اعزام كند. منتها قبل از اقدام به چنین كارى، قرار شد تا به هر طریق مقدور، نیروهاى گردان سلمان فارسى از جاده عقب‏نشینى كنند.
هم از این رو، حاج‏احمد مسؤولیت اجراى عقب‏نشینى گردان سلمان را به حاج همت واگذار كرد.
«... حاج همت بلافاصله پاى بى‏سیم روى چانل گردان سلمان رفت. تماس پشت تماس بود و اصرار بى‏وقفه همت كه به رمز مى‏گفت: حسین جان!... باید برگردى عقب. از آن طرف خط، صداى حسین قجه‏اى را مى‏شنیدیم كه مى‏گفت: من اگر توان شكستن خط محاصره پشت سرم را داشته باشم، چرا برگردم عقب؟ خب، خط جلو را مى‏شكنم و مى‏روم خرمشهر! حاج همت گفت: انگار دستور مفهوم نشده؟... به تو مى‏گویم باید برگردى عقب!...
حسین قجه‏اى گفت: حاجى! من دیگر هیچ كس را جز خدا ندارم! شما كه مى‏گویید به عقب برگرد، بهتر است بدانید من نه قادرم به عقب بیایم، نه مى‏توانم جلو بروم؛ اما به یارى خدا مقاومت مى‏كنم. نمى‏گذارم عراقى‏ها حلقه محاصره را از این كه هست تنگ‏تر كنند. داغ اسیر گرفتن‏مان را به دلشان مى‏گذاریم.»
همین سخنان تكان‏دهنده فرمانده گردان سلمان موجب گشت كه حاج همت پس از هماهنگى با حاج احمد، به همراه دو بى‏سیم‏چى خود و حاج‏محمود نیكومنظر مسؤول تداركات تیپ، راهى خط مقدم نبرد شود. به دستور حاج احمد، حاج‏محمود نیكومنظر مخصوصاً همراه حاج‏همّت به غرب كارون رفت، تا ضمن یاد گرفتن راه كار، در صورت امكان بتواند نیروهاى شهید و زخمى «گردان سلمان» را به عقب منتقل كند.
حاج‏ابراهیم همت و همراهان او به خط آتش زدند، حلقه محاصره دشمن را به‏نحوى معجزه‏آسا پشت سر نهاده و به مواضع «گردان سلمان» رسیدند. تازه با نفوذ به داخل گاز انبر دشمن بود كه حاج همت متوجه علت اصرار حسین قجه‏اى بر عدم عقب‏نشینى شد. تعداد نیروهاى قادر به رزم گردان سلمان، به چیزى حدود سى - چهل نفر رسیده بود. مابقى نیروهاى گردان همگى شهید و یا مجروح شده بودند. 90 درصد زخمى‏ها نیز، جراحت‏هاى مهلكى داشتند.
«... حاج همت رفت سروقت حسین قجه‏اى... زیر آن آتش سنگین همت رو به حسین داد مى‏زد: باید هر طور شده، ولو سینه‏خیز، برگردى عقب برادر من! حسین هم مى‏گفت: اصلاً حاج‏آقا شما بى‏خود اینجا آمدید. چرا جانتان را به خطر انداختید؟ اگر كسى باید به عقب برگردد، آن شما هستید، نه من! حاج همت این‏بار كمى نرم‏تر شد. دست گذاشت روى رگ خواب حسین و گفت: حسین جان تو كه ولایت امام را قبول دارى. هر چه باشد، بنده روى اصل سلسله مراتب ولایى هم كه شده، مسؤول تو هستم و باید هر دستورى را كه مى‏دهم، اطاعت كنى. همانطور كه حاج احمد هم هر دستورى را كه به من بدهد، بابت ولایتى كه بر من دارد، شرعاً مكلفم انجامش بدهم.
حسین حرف‏هاى حاجى را با گوش عقل شنید و با زبان دل جواب داد. با یك بغضى توى صدایش به همت گفت: حاج آقا! این درست كه شما به بنده ولایت دارید، فرمانده من هستید، ولى آخر مگر خود شماها مرا مسؤول بچه‏هاى این گردان نكردید؟
گردانى را كه بچه‏هاى آن شهید و مجروح این‏جا به خاك افتاده‏اند، چطور ول كنم و برگردم عقب؟ اینها بچه‏هاى من هستند، رفیق‏هاى منند. من هم در مقابل اینها مسؤولم. مى‏خواهم با همین بچه‏ها باشم. یا من هم شهید مى‏شوم، یا به یارى خدا آن‏قدر مقاومت مى‏كنیم تا با شكستن حلقه محاصره، همه جگر گوشه‏هایم را، تا آخرین نفر به عقب بیاورم!...
حاج همت باز خواست چیزى بگوید كه حسین حرف او را قطع كرد و گفت: حاجى! بگذار حرف آخرم را بزنم. من و این بچه‏ها، دیشب هم‏قسم شدیم خودمان را به «خرمشهر» برسانیم. براى ما عقب‏نشینى هیچ مفهومى ندارد!... همت دیگر حرفى براى گفتن به حسین نداشت...».
با مراجعت حاج همت و ارائه گزارش وضعیت فوق‏العاده وخیم رزمندگان گردان سلمان، حاج‏احمد به حاج محمود شهبازى، فرمانده محور عملیاتى سلمان دستور داد بلافاصله دو گردان جهت شكستن حلقه محاصره نیروهاى گردان سلمان فارسى وارد عمل كند. شهبازى نیز این مأموریت را به اسماعیل قهرمانى و اكبر حاجى‏پور، فرماندهان گردان‏هاى انصار و عمار محول كرد.
تا آن لحظه، حسین قجه‏اى و معدود نیروهاى قادر به رزم او توانسته بودند به مقاومت مؤمنانه و نابرابر خویش در مقابل یورش‏هاى پى‏درپى دو تیپ دشمن ادامه دهند. باوركردنى نبود. شاگرد تیزهوش مكتب رزمى حاج‏احمد در نبردهاى «مریوان» و فرمانده ریزنقش و خجالتى گردان سلمان فارسى، به همراه جمعى بسیجى كم‏ساز و برگ، اینك وارد هفتاد و سومین ساعت مقاومت عاشورایى خویش مى‏شد. ساعت‏ها پایدارى در زیر آتش توپخانه و بمباران‏هاى هوایى میگ‏ها و هلى‏كوپترهاى توپ‏دار، دفع پاتك‏هاى پیاپى دشمن، آن هم در شرایطى كه تانك‏هاى مدرن «تى-72» ارتش عراق، بسیجیان گردان سلمان را تك به تك، آماج آتش تیر مستقیم خویش ساخته بودند. اكنون بر دوست و دشمن معناى نظریه بدیع حاج‏احمد؛ در «فعال كردن جوهره بسیجى»، آشكار گشته بود.
حاج احمد كه طاقت ماندن در قرارگاه را نداشت، دیگربار روانه خط مقدم شد.
پس از حضور در خط، حاج‏احمد پیش از هر اقدامى، ابتدا بر آن شد تا گره از كار فروبسته گردان سلمان بگشاید. هم از این رو، فرماندهى عملیات نیروهاى دو گردان انصار و عمار را شخصاً به عهده گرفت. سرانجام در پى چهار ساعت درگیرى شدید، رزم‏آوران این گردان‏ها حوالى ساعت 17 بعدازظهر روز پانزدهم اردیبهشت توانستند حلقه محاصره دشمن را بشكنند و خود را به مواضع گردان سلمان برسانند.
«... وقتى بالاى سر بچه‏هاى سلمان رسیدیم، دیدیم حتى یك نفر از آنها سالم نمانده. خود حسین قجه‏اى هم در آن آخرین دقایق قبل از شكسته شدن حلقه محاصره، مظلومانه شهید شده بود. زیر آن آفتاب سوزان، اجساد بى‏جان شهدا و پیكرهاى بى‏رمق مجروحان گردان سلمان، دور تا دور جسد خونین حسین، روى زمین مقتل افتاده بودند... بعد از شهادت محسن وزوایى، شهید شدن حسین دومین داغ بزرگى بود كه در جریان حمله الى بیت‏المقدس بر دل حاج‏احمد نشست اما این مرد، این جوانمرد، با آن كه جگرش مى‏سوخت، خم به ابرو نیاورد.»
حسین قجه‏اى و همرزمان دریا دل او در گردان سلمان، با پایدارى حماسى خویش، پیروزمندانه به شهادت رسیدند؛ چرا كه دشمن، على‏رغم آن همه پاتك پى‏درپى نتوانست حلقه محاصره را بر گرد رزمندگان گردان سلمان تنگ‏تر كند. اگر چنین مى‏شد، علاوه بر اسارت شهید قجه‏اى و باقى‏مانده نیروهاى گردان سلمان، سر پل آزاد شده‏اى هم كه در كرانه غربى رود كارون به تصرف سپاه اسلام درآمده بود، در معرض خطر قطعى قرار مى‏گرفت و در چنین صورتى، شاید سرنوشت كل عملیات «الى بیت‏المقدس» و آزادسازى «خرمشهر»، هر چند در كوتاه مدت، به گونه‏اى دیگر رقم مى‏خورد. از دیگر بركات این مقاومت حسین‏وار، تأثیر شگرفى بود كه این واقعه بر روحیه رزمندگان تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) بر جاى نهاد.
«... پایدارى و شهادت مظلومانه حسین و بچه‏هاى او، نیروهاى ما را در آن روز به سختى تكان داد... هر كس كه از ماجراى گردان سلمان باخبر مى‏شد، براى جنگیدنى مثل شهید قجه‏اى بیشتر تحریص و ترغیب مى‏شد.»
بدین ترتیب، پرونده مرحله اول نبرد الى بیت المقدس، با ظفرمندى و اقتدارى درخشان، به نفع لشكریان سپاه توحید بسته شد.
حال زمان آن فرا رسیده بود تا حاج‏احمد و دیگر سرداران دلاور تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) در كنار بازسازى گردان‏ها و آموزش نیروهاى تازه نفس اعزامى، دوشادوش دیگر یگان‏هاى رزمى، خود را براى طراحى و برنامه‏ریزى دومین مرحله عملیات الى بیت‏المقدس آماده سازند. كسب آمادگى، براى ورود به مصافى كه به اذن خداوند، مى‏بایست فرجام آن منتهى به آزادسازى خرمشهر مى‏شد؛ شهرى كه آحاد ملت ایران، از زن و مرد و خرد و كلان، بى‏صبرانه و از سر التهابى شعف‏آلود، چشم‏انتظار آزادى آن بودند.
مأموریت تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) در دومین مرحله عملیات، عبارت بود از حركتى عمقى و سریع از قلب مواضع دشمن در جبهه غرب كارون، به سوى نوار مرزى و تصرف دژهاى موجود در امتداد خط مرزى ایران و عراق، معروف به دژهاى كوت‏سوارى.
پیش از پیروزى انقلاب اسلامى، براساس قرارداد 1975 الجزایر، از منطقه كوشك تا منطقه شلمچه، دو دژ مرزى احداث شده بود كه یكى موسوم به دژ ایران، و آن دیگرى، معروف به دژ عراق بود. فاصله ما بین این دو دژ مرزى، سه كیلومتر بود كه براساس مفاد قرارداد الجزایر، این برزخ سه كیلومترى، منطقه بى‏طرف قلمداد مى‏شد. درست نظیر وضعیت نوار مرزى عراق با كویت و عربستان. فاصله مواضع تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) از جاده اهواز - خرمشهر در محور عملیاتى نیم‏نود - گرمدشت تا دژ ایران 12 كیلومتر بود كه با احتساب سه كیلومتر برزخ مرزى دژ عراق، مجموعاً مسافتى بالغ بر 15 كیلومتر را شامل مى‏شد.
بلافاصله پس از تثبیت مواضع تیپ 27 در غرب كارون، حاج احمد یك رشته شناسایى‏هاى فشرده شبانه‏روزىِ مواضع دشمن، از حاشیه جاده اهواز - خرمشهر تا دژ مرزى ایران را در دستور كار عناصر واحد اطلاعات - عملیات تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) قرار داد. جلسات طرح و برنامه‏ریزى عملیات، همزمان با پیشرفت مراحل شناسایى در قرارگاه تاكتیكى تیپ تشكیل مى‏شدند. در این ایام، حاج احمد تمام توان خود را مصروف آماده ساختن هر چه سریع‏تر تیپ 27 براى رسیدن به منتهاى حد آمادگى رزمى ساخته بود.
«... فاصله آغاز مرحله اول عملیات تا شروع مرحله دوم، كمتر از یك هفته بود. حاج احمد در این چند شبانه‏روز آرام و قرار نداشت. خواب و خوراك ابداً!... یا مشغول سر و كله زدن با بچه‏هاى واحد اطلاعات تیپ و تعقیب لحظه به لحظه نتایج كارِ شناسایى آنها بود، یا رتق و فتق امور مربوط به كم و كسرى‏هاى مورد نیاز گردان‏ها. خلاصه، به قول معروف حاج‏احمد ضمن آن كه همه جا بود، هیچ جا هم نبود! اصلاً به این كه حاج محمود شهبازى، حاج همت و سایر برادرها دارند مسائل تیپ را حل مى‏كنند، قناعت نمى‏كرد. براى بنده این قضیه شده بود یك معما كه این مرد، این همه انرژى و كشش عصبى و روحى را از كجا آورده؟!».
غروب روز چهارشنبه پانزدهم اُردیبهشت سال 1361، به دستور حاج احمد، كلیه فرماندهان و معاونان گردان‏هاى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، براى شركت در آخرین جلسه توجیهى، به سنگرى در حاشیه جاده اهواز - خرمشهر فراخوانده شدند. معاون اول گردان مقداد بن اسود مى‏گوید:
«... دیدیم حاج همت آمده و مى‏گوید سریع بیایید سنگر حاج احمد، جلسه توجیهى داریم. به اتفاق مسؤولان گردان‏هاى دیگر، رفتیم داخل سنگرى كه قبلاً مال عراقى‏ها بود... دیدیم حاج احمد با یك صلابت خاصى نشسته و در آن لحظه، آن هیبت جنگى از سر تا پاى این آدم بارز بود... بعد از تلاوت قرآن و دعاى مختصرى كه خوانده شد، حاج احمد تك تك فرماندهان گردان‏ها را صدا مى‏زد و براى آنها حد كارِ گُردان‏هاى‏شان را توجیه مى‏كرد. اول از همه اصغر شمس را كه بعد از مجروحیت على‏اصغر رنجبران فرمانده گردان ابوذر شده بود، پاى نقشه خواست و خیلى فشرده و تلگرافى او را توجیه كرد. به او گفت: «شما امشب مى‏روى این‏جا، این طورى عمل مى‏كنى.» اصغرشمس گفت: چشم و رفت سروقت گردان خودش. بعد حاج احمد فرمانده گردان مقداد برادر مرتضى مسعودى را پاى نقشه خواست. منتها چون ایشان براى كارى از سنگر بیرون رفته بود، به ناچار من به جاى او رفتم، روبروى حاجى نشستم. روى نقشه نقطه‏اى را نشانم داد و گفت: شما مى‏آیید این‏جا... و بعد در این‏جا با شمس و بچه‏هاى ابوذر دست مى‏دهید.
من كه با نحوه توجیه حاج‏احمد آشنا نبودم، گفتم: خُب، حالا حاجى جون، اینجا كه مى‏گویى زمینش كجاست؟ آقا مثل رعد بر سرم غرید: همین كه گفتم!... گفتم: حاجى، آخر... گفت: پاشو، به تو مى‏گم برو! وقت نداریم كه واسه تك‏تك شما دو ساعت سخنرانى كنیم. پاشو برو، بالا سرِ گردان خودت! همین موقع حاج همت آمد دست من را گرفت و گفت: فلانى، بیا برویم بیرون. از سنگر كه خارج شدیم، گفتم: آخر حاجى! این نقطه‏اى كه حاج احمد مى‏گوید اصلاً كجاست؟ حاج همت گفت: بابا جان! یادت هست امروز صبح كه داشتیم با موتور مى‏آمدیم، یك خاكریزى بود كه با هم نگاهش مى‏كردیم؟ گفتم: بلى، یادم آمد. گفت: همان خاكریز، جناح چپ گردان شماست. از آنجا باید بروى روى دژ مرزى. گفتم: خدا خیرت بدهد. حالا مى‏دانم كه این خاكریز، جناح چپ من است و از این جا باید چهار - پنج كیلومتر گسترش پیدا كنم و با بچه‏هاى شمس دست بدهم؛ اما حاج احمد خیلى فشرده توضیح مى‏داد. حاج همت گفت: حاج احمد در بحث توجیه نیرو، همیشه همین‏طور مفید و مختصر كار مى‏كند. اصلاً روش او، استفاده از حداقل زمان، براى تفهیم حداكثر مطلب است. منتها تو چون دفعه اولت بود، توجیه نبودى. حالا كه توجیه شدى برو دنبال كار خودت. ما هم رفتیم سروقت گردان، تا از برنامه عقب نمانیم.»
در ساعت 30/8 دقیقه شامگاه پنج‏شنبه شانزدهم اُردیبهشت، گردان‏هاى انصار، مقداد و ابوذر در امتداد خاكریز بلند كناره جاده اهواز - خرمشهر به خط شدند. رأس ساعت 9 شب، فرمان پیشروى این سه گردان به سوى دژ مرزى توسط حاج احمد صادر شد. دشمن كه از تحركات چند روزه اخیر رزم‏آوران تیپ 27 به شدت احساس نگرانى مى‏كرد، با وسواسى بیش از گذشته به نیروهاى خود آماده‏باش داده بود. در همین اثنا خطشكنان تیپ 27، شاهد جلوه دیگرى از امداد الهى شدند. جانشین فرماندهى گردان انصار مى‏گوید:
«... بنا بود ما از بین تانك‏هاى عراقى، در دل یك دشت صاف عبور كنیم و اگر دشمن ما را مى‏دید، غافلگیرى و قتل‏عام بچه‏ها در آن زمین بدون عارضه توسط تانك‏هاى عراقى، قطعى بود. ناگهان باران ریز متناوبى شروع شد. همین بارندگى و مه‏گرفتگى شدید در منطقه، باعث شد تا عراقى‏ها قادر به دیدن ما نباشند. فاصله تانك‏ها، با ستون گردان‏هایى كه از میان آنها عبور مى‏كردند، حدود 50 متر بود. بچه‏ها همگى خیس شده بودند و تجهیزات انفرادى آنها، سر و صدا و دَلَنگ و دولنگِ زیادى به راه انداخته بود...».
این تمام ماجرا نبود؛ چرا كه به گفته معاون اول گردان مقداد:

از جمله شاگردان نخبه مكتب رزمى ابداعى حاج احمد، بویژه باید به دو سردار جوان و با نشاط تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، على‏رضا ناهیدى و محسن نورانى اشاره كنیم.
این دو رزم‏آور دلیر سپاه اسلام، على‏رغم سن و سال كمى كه داشتند، از نبوغى در حد اعجاز برخوردار بودند. در برهه‏اى كه به واسطه كینه كور بنى‏صدر و لیبرال‏ها نسبت به نیروهاى انقلاب؛ خصوصاً سپاه كردستان، دست نیروهاى سپاه از تسلیحات سنگین و نیمه‏سنگین تهى بود، وقتى این دو رزمنده دلاور مطلع شدند كه نیروهاى ارتش یك قبضه خمپاره‏انداز 120 م.م زائد بر مصرف دارند، بلافاصله به حاج‏احمد متوسل شدند و از او خواستند ولو به صورت امانى هم كه شده، این قبضه 120 را بگیرد و در اختیار آنها بگذارد.
على‏رضا و محسن، با همین یك قبضه خمپاره‏انداز امانتى، در جنگ‏هاى مریوان، واحد ضدزره سپاه غرب را بنیانگذارى كردند. در آن روزها، یكى از شوخى‏هاى لطیف و رایج حاج‏احمد با این بچه‏ها، این سوال بود:
«ببینم، بالاخره شما كى مى‏خواهید توپخانه سپاه را راه بیندازید؟!».
پس از حمله فتح‏المبین كه نیروهاى گردان‏هاى حبیب، حمزه و سلمان، تمامى یگان‏هاى توپخانه سپاه چهارم ارتش عراق را در على گره‏زد سالم به غنیمت گرفتند، على‏رضا ناهیدى و محسن نورانى به دستور حاج احمد، با همین توپ‏هاى غنیمتى، یگان ذوالفقار را تأسیس كردند. یكى از همرزمان على‏رضا ناهیدى در این رابطه خاطره شیرینى دارد:
«... بعد از فتح‏المبین، به اتفاق حاج احمد رفتیم به یك موقعیت، براى آزمایش توپ‏هایى كه در على گره‏زد از عراق غنیمت گرفته شده بود. همراه حاج احمد، یكى از برادران ارتشى هم آمده بود. به گمانم درجه ایشان سرگرد بود. آنها ضمن تماشاى طرز كار این توپ‏ها، با هم صحبت مى‏كردند.
از آنجا كه یگان توپخانه تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، تحت فرمان على‏رضا ناهیدى قرار داشت، آن روز خود او را هم در آنجا دیدیم. ناهیدى از این توپ‏ها، به روش خمپاره‏انداز 120 میلیمترى كه در مریوان داشت، استفاده مى‏كرد! لوله توپ‏ها را آنقدر بالا مى‏آورد كه بعد از شلیك، گلوله آنها عین گلوله خمپاره، یا توى سر هدف مى‏خورد، یا در حول و حوش آن. همان جا دیدیم كه آن افسر ارتشى برگشت به حاج احمد گفت: خدایا! عظمتت را شكر! ما اگر خودمان این توپ‏ها را مى‏خریدیم، یك سال روى آنها كار آموزشى و تئوریك مى‏كردیم، یك سال هم آموزش عملى، باز نمى‏توانستیم از آنها، با دقتى كه این بچه‏هاى كم سن و سال بسیجى استفاده مى‏كنند، بهره‏بردارى كنیم!».
سرانجام نوبت رسید به اجراى مرحله چهارم و پایانى عملیات مقدس فتح‏المبین. در این مرحله از عملیات گردان حبیب بن مظاهر به فرماندهى محسن وزوایى ضمن یك پیشروى برق‏آسا و با یك مانور دَوَرانى، خود را به قرارگاه مقدم فرماندهى سپاه چهارم دشمن در ارتفاعات برقازه رساند و چیزى نمانده بود كه علاوه بر تسخیر این قرارگاه، شخص صدام حسین نیز به همراه سپهبد خلبان عدنان خیراللَّه طلفاح وزیر جنگ رژیم بعث، ژنرال حسین كامل مجید و سرلشكر هشام صباح فخرى فرمانده سپاه چهارم به اسارت رزمندگان گردان حبیب درآیند.(30)
حوالى غروب روز هشتم فروردین 1361، محسن وزوایى خبر فتح برقازه و كوبیدن پرچم مقدس تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) بر تارك قرارگاه مقدم فرماندهى سپاه چهارم عراق را از طریق بى‏سیم به حاج‏احمد اعلام كرد:
وزوایى: احمد، احمد، وزوایى!
حاج‏احمد: وزایى، بگو، احمد هستم، احمد.
وزوایى: احمد جان، صداى اللَّه‏اكبر را مى‏شنوى؟ كار برقازه تمام شد، شنیدى؟ صداى اللَّه اكبر بچه‏ها را مى‏شنوى؟... اللَّه اكبر!
حاج‏احمد: محسن، محسن، تكرار كن، تكرار كن!
وزوایى: احمد جان، برقازه كارش تمام شد. بچه‏ها الان دارند توى مقر اینها...
حاج‏احمد: آقا محسن، زنده باشى! برادر جان، زنده باشى!
وزوایى: شما سفارش دیگرى ندارید؟
حاج‏احمد: ببین محسن! سریع آنجا را پاكسازى كنید، سریع! به بچه‏هاى خودتان هم آرایش بدهید... اصلاً من الان مى‏آیم آنجا. موفق باشید. خدا نگهدارتان. تمام.
با خاتمه یافتن مرحله چهارم نبرد پیروزمند فتح‏المبین، حاج‏احمد به همراه فرماندهان تحت امر خود جهت تجدید دیدار با مردم خوب مریوان و همرزمانش در سپاه این شهر، عازم غرب كشور شد. یكى از همسفران او مى‏گوید:
«... وقتى همگى همراه حاج احمد سوار اتوبوس شدیم، حاجى ردیف دوم یا سوم، روى صندلى نشست. براى آنكه طى راه كسى صحبت‏هاى متفرقه یا خداى ناخواسته، شوخى جلفى از او سر نزند، مطابق معمول، شروع كرد بین جمع به خواندن یك سرود. خودش با صداى بلند خواند؛
انقلاب، انقلاب، انقلاب اسلامى‏
جسم من، جان من، خون من تو را حامى... والخ.
سرود را با یك حالت حماسى و محكم مى‏خواند، بعد كه سرود تمام شد، گفت: حالا یكى از شماها یك سرود بخواند. حكمت كارش هم این بود كه هم از بچه‏ها غیبت یا صحبت لغوى صادر نشود، هم با خواندن سرودهاى انقلابى، روحیه بگیرند و سرگرم بشوند.»
خبر حركت قافله حاج‏احمد و یاران فاتح او را، تو گویى قاصدك‏هاى بهارى به مردم خوب مریوان رساندند. شهر چهره‏اى دیگر به خود گرفت. مردم در آتش انتظار بازگشت قهرمان خاكى‏پوش شهرشان، برافروخته، لحظه شمارى مى‏كردند. سرپرست وقت واحد اطلاعات سپاه مریوان، از آن روز با شكوه حكایت مى‏كند:
«... خبر ورود حاجى كه به مردم مریوان رسید، شهر پر از غلغله شد. همه از شوق بال در آورده بودند. دیگر سر رشته كارها از دست بچه‏هاى سپاه هم خارج شده بود. مردم از صغیر و كبیر و زن و مرد، جمع شدند جلوى ساختمان سپاه مریوان. همین‏طور سینى، سینى اسپند بود كه دود مى‏دادند. بعضى‏ها از شوق، گریه مى‏كردند... بالاخره انتظارها به سر مى‏رسیدند. به محض این كه ماشین حامل حاجى در دیدرس خلایق قرار گرفت، همین‏طور گوسفند و برّه بود كه پشت سر هم برایش قربانى مى‏كردند. بعد هم تا پاسى از شب رفته، دسته دسته ملت مى‏آمدند براى تبریك و خسته‏نباشى گفتن به احمد... دیدیم نه خیر! انگار حالا حالاها باید قید روبوسى و چاق سلامتى با حاجى را بزنیم.»
حاج احمد و فرماندهان قهرمان تیپ 27، پس از اقامتى كوتاه در مریوان، در پى چندین ماه نبرد دشوار، روانه مرخصى شدند و به تهران رفتند. هر چند، رفتن به مرخصى، بهانه‏اى بیش نبود.
اكنون، پس از پیروزى خارق‏العاده حماسه فتح‏المبین، براساس تدابیر متخذه توسط فرماندهى عالى جنگ و تصویب حضرت امام(ره)، زمینه‏چینى براى اجراى عملیاتى وسیع‏تر و در عین حال دشوارتر از فتح‏المبین در دستور كار فرماندهان برومند یگان‏هاى رزمى سپاه و ارتش قرار گرفته بود. عملیاتى به نام الى بیت المقدس؛ به سوى بیت‏المقدس! نبردى با هدف آزادسازى قطعى خرمشهر، مقتل همرزمان مظلوم شهید بزرگوار، سیدمحمدعلى جهان‏آرا.
یكى از همرزمان حاج‏احمد مى‏گوید:
«... مرخصى رفتن حاج‏احمد، براى من یكى، خیلى عجیب بود. اصلاً حاجى با مرخصى و استراحت و تهران رفتن، میانه‏اى نداشت. لابد این بیت معروف را شنیده‏اید كه مى‏گوید:
ما زنده به آنیم كه آرام نگیریم‏
موجیم كه آسودگى ما عدم ماست‏
من هر وقت این شعر را مى‏خوانم، بلافاصله سیماى با صلابت و خستگى ناپذیر حاج احمد در ذهنم تداعى مى‏شود... خلاصه یك وقت خبر رسید كه اى دل غافل! مرخصى چه صیغه‏اى است؟! این‏ها دارند در تهران خودشان را براى یك عملیات بزرگ دیگر در جنوب آماده مى‏كنند!».
پس از آخرین هماهنگى‏هاى ضرورى در تهران، حاج‏احمد به همراه كادرهاى اصلى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، بار دیگر روانه خوزستان شد.
«... حاج‏احمد بچه‏هاى كادر تیپ را جمع و جور كرد و همگى به اهواز آمدند. در اهواز، ساختمان دو مدرسه به نام‏هاى شهید مصطفى خمینى و مبارزان را به‏عنوان محل استقرار موقت عناصر كادر تیپ 27 در اختیار گرفتند و بعد از چند روز، از آن‏جا راهى منطقه دارخوین شدند...، تا محل مناسبى براى استقرار عقبه تیپ در نظر بگیرند. در نهایت با صلاحدید حاج احمد، عقبه اصلى تیپ 27، منطقه دارخوین اعلام شد. بعد هم بچه‏ها در آن كانكس‏هاى معروف سایت متروكه انرژى اتمى دارخوین مستقر شدند... به دستور حاج احمد، بلافاصله پس از تقسیم وظایف، عملیات شناسایى منطقه را شروع كردیم.»
در این برهه، حاج احمد علاوه بر آن كه تمامى همّ و غمّ خود را مصروف آماده‏سازى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) و رفع كاستى‏ها و معضلات مبتلا بِهِ ناشى از جابه‏جایى این مجموعه رزمى از دو كوهه به دارخوین كرده بود، بر تمامى مراحل مأموریت‏هاى شناسایى عناصر اطلاعاتى تیپ شخصاً نظارت داشت و خود نیز راه‏كارهاى مناسب عملیات را شناسایى مى‏كرد. گفته‏هاى یكى از عناصر واحد اطلاعات - عملیات تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، مبین میزان و عمق حضور حاج‏احمد در مراحل شناسایى مرحله اول عملیات الى‏بیت‏المقدس است:
«... حول و حوش دارخوین، یك سرى تأسیسات و دكل معروف به ابوذر، به ارتفاع 70 متر از سطح زمین قرار داشت. آن‏جا منطقه، تا چشم كار مى‏كرد یك دشت بدون عارضه و مثل كف دست، صاف و هموار بود. شب‏ها از روى این دكل آدم مى‏توانست خیلى راحت چراغ‏هاى شهرهاى آبادان، خرمشهر و بصره را ببیند. از بالاى آن دكل، جاده آسفالت اهواز - خرمشهر را كه در عمق مواضع اشغالى ارتش عراق، به فاصله 25 كیلومتر از ساحل كارون قرار داشت، به خوبى زیر دید داشتیم. بیشتر شب‏ها ما همراه حاج احمد از این دكل بالا مى‏رفتیم و شناسایى‏هایى را كه در روز انجام مى‏دادیم، با آنچه شب‏ها از روى این دكل مى‏دیدیم، تطبیق مى‏كردیم.»
پس از خاتمه مراحل كلى شناسایى، اكنون نوبت گزینش معبر مناسب، جهت ورود نیروهاى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) به صحنه عملیات فرا رسیده بود. این بار نیز، تدبیر حاج احمد، فصل‏الخطاب این انتخاب دشوار را مشخص نمود.
«... معبرى كه براى شب عملیات شناسایى شد، یك معبر حدود ده - پانزده كیلومترى، در جایى بود كه دشمن موضع، سنگر یا استحكاماتى به آن صورت در آن‏جا نداشت. صرفاً بعضى مواقع، گشتى‏هاى عراقى، در آن‏جا تردد داشتند. این معبر را حاج احمد خودش روى دكل رفته بود و براى شب حمله شناسایى كرده بود.»
مسؤولیت خطیر دیگرى كه همزمان با نظارت بر مراحل شناسایى بر دوش حاج احمد سنگینى مى‏كرد، آماده‏سازى جسمى و روحى رزم‏آوران تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) براى ورود به عرصه مصاف عظیم آتى بود. به روایت یكى از سرداران سپاه اسلام:
«... به‏خاطر این كه نیروها بتوانند خودشان را با آن آب و هواى گرم و نفس‏گیر جنوب وفق بدهند و آمادگى لازم جسمانى و روانى براى ستون‏كشى‏هاى طولانى عملیاتى كه در پیش داشتیم پیدا كنند، حاج‏احمد یك سرى تدابیر را اتخاذ كرد و به مرحله اجرا گذاشت. از جمله اینكه بعد از انتقال نیروهاى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) از دوكوهه به اهواز، براى آنكه بچه‏ها خودشان را بسازند و آماده كنند، ابلاغ شد كه آنها باید از اهواز تا عقبه اصلى تیپ در دارخوین را پاى پیاده طى كنند. بچه‏ها با اشتیاق وصف ناپذیرى این فرمان حاج‏احمد را قبول كردند. در آن گرماى نفس‏بر اوایل اردیبهشت ماه خوزستان، بچه‏هاى تیپ 27، فاصله 83 كیلومترى اهواز تا دارخوین را پاى پیاده طى كردند. امرى كه صرفاً ناشى از احساس تكلیف، روحیه بالاى ایمانى و ولایت‏پذیرى‏اى بود كه نسبت به حاج احمد داشتند.»
شرط اول پایدارى در كوران مصائب، اُنس و عادت انسان به سختى‏هاست و رفاه‏جویى و عافیت‏طلبى، سمى مهلك است كه راسخ‏ترین اراده‏ها را فلج، و قاطع‏ترین یقین‏ها را، سست و خلل‏پذیر مى‏سازد. هم از این روست كه گفته‏اند:
ناز پرورد تنعم نبرد راه به دوست‏
عاشقى شیوه رندان بلاكش باشد
آن كه طاووس پربهایى چون آزادى خرمشهر را مى‏طلبد، چگونه مى‏تواند از پذیرفتن جور سفر به رنجستان سر باز زند؟! مگر نه این است كه گل وجود آدمى در كوره رنج مى‏پزد و به حكم سنت لایتغیر الهى، همواره بیشترین، از آن كسى است كه دشوارترین را برمى‏گزیند؟ پس نه عجب اگر مى‏بینى سردار ستوده سپاه توسل، در این آزمون صعب عاشقى، سالكان را به جرعه‏نوشى ضیافت رنج صلا مى‏دهد. در این طریق پر خوف و خطر و مردآزماى، ابتدا باید قید مركب را زد و بعد... نوبت ترك لذات چرب و شیرین رزق حلال دنیا فرا رسد.
«... یكى از مسائلى كه قبل از شروع عملیات باعث سر و صداى بعضى از بچه‏ها شد، این بود كه نان نرم و تازه از تنور در آمده به نیروها نمى‏دادند. حاج احمد دستور داده بود نان خشك توى گونى بریزند و بالسویه میان بچه‏ها تقسیم كنند... یك روز كه حاجى آمده بود تا به بچه‏هاى گردان مالك سرى بزند، تعدادى از نیروها به حاج‏احمد شكایت كردند؛ چرا این‏جا به ما نان تازه نمى‏دهند؟ و... حاجى گفت: من گفتم نان تازه ندهند! بچه‏ها اگر الان سختى نكشند، معلوم نیست بتوانند توى عملیات مقاومت كنند. اگر ما در عقبه براى نیرو رفاه بى‏حساب و كتاب داشته باشیم، طبعاً او در عملیات هم توقع همان رسیدگى و ناز و نعمت را دارد و در شرایط سخت و مشكل عملیات نمى‏تواند استقامت به خرج دهد.»
به موازات فعالیت‏هاى مستمر حاج‏احمد، جهت كسب آمادگى هر چه بیشتر تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، خبر رسید كه محسن وزوایى، در رأس یك تیپ نوبنیاد، متشكل از كادرهاى زبده سپاه تهران، رزم‏آورانى همچون حاج عباس ورامینى(31)، حاج على موحددانش(32) و على‏اصغر رنجبران(33) به دو كوهه رسیده‏اند.
پس از خاتمه عملیات فتح‏المبین، همزمان با مراجعت محسن وزوایى به تهران، از سوى فرماندهان عالى رتبه سپاه تهران طرح تشكیل تیپ رزمى جدیدى در دستور كار قرار گرفته بود. از محسن وزوایى دعوت به عمل آمد تا مسؤولیت فرماندهى این تیپ را بپذیرد. ابتدا وى از پذیرش این درخواست متواضعانه امتناع ورزید، لكن پس از پیشنهاد موكد ریاست شوراى عالى دفاع - حضرت آیت‏اللَّه خامنه‏اى - محسن وزوایى این مسوولیت را قبول كرد.
در پى تهیه و تصویب چارت سازمانى تیپ و تعیین كادرهاى آن، كه عمدتاً از رزم‏آوران دلاور جبهه‏هاى غرب بودند، محسن وزوایى رسماً فرماندهى این یگان را كه به نام تیپ 10 سیدالشهداءu موسوم گشت، برعهده گرفت.
به محض ورود كادرهاى تیپ 10 سیدالشهداءu به خوزستان و در پى یك نشست فوق‏العاده، با حضور حاج‏احمد، حاج همت، حاج محمود شهبازى، محسن وزوایى و... در پادگان دو كوهه، مقرر گردید تا رزم‏آوران تیپ 10 سیدالشهداءu با تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) ادغام شوند.
این بار در كادر فرماندهى تیپ گسترش یافته 27 محمد رسول‏اللّه‏r، مختصر تغییراتى به عمل آمد. فرماندهى كل مجموعه، همچنان برعهده حاج احمد بود. حاج همت معاونت كل تیپ را بر عهده گرفت و سرداران دلاور محسن وزوایى و حاج محمود شهبازى به مسؤولیت فرماندهى 2 محور عملیاتى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) منصوب شدند. تركیب فرماندهى گردان‏ها نیز از این قرار بود:
1- گردان سلمان فارسى شهید حسین قجه‏اى‏
2- گردان مسلم بن عقیل شهید حبیب‏اللَّه مظاهرى‏
3- گردان انصارالرسول‏r شهید اسماعیل قهرمانى‏
4- گردان حمزه سیدالشهداءu شهید رضا چراغى‏
5- گردان حبیب بن مظاهر شهید على موحددانش‏
6- گردان عمار یاسر شهید اكبر حاجى‏پور
7- گردان میثم تمار شهید عباس شعف‏
8- گردان مالك اشتر شهید احمد بابایى‏
9- گردان ابوذر غفارى شهید على‏اصغر رنجبران‏
10- گردان بلال حبشى شهید بهمن نجفى‏
11- گردان مقداد بن اسود مرتضى مسعودى‏

صبح روز جمعه، 21 اسفند سال 1360، پادگان دوكوهه حال و هواى دیگرى یافت. انبوه رزمندگان تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، در قالب 9 گردان منظم و حاضر به رزم، عازم میدان صبحگاه پادگان شدند. در پیشاپیش هر گردان، سیماى مصمم و نورانى دلاورمردانى را مى‏شد دید كه كوهستان‏هاى پابرجاى غرب، به ایمان راسخ آنان و خورشید گردون‏نشین خوزستان، به همت بلندشان غبطه مى‏خورد. تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) در اوج آمادگى، با تمامى عِده و عُده الهى خود، قدم به میدان صبحگاه دوكوهه مى‏گذاشت.
گردان سلمان فارسى و سردار رشید آن حسین قجه‏اى؛ گردان انصار الرسول‏r و علمدار دلاورش، اسماعیل قهرمانى؛ گردان حمزه سیدالشهدا و سردار روشن‏ضمیرش رضا چراغى؛ گردان مالك اشتر و فرمانده غیورش محمد شهبازى؛ گردان عمار یاسر و سردار دشمن شكن آن على‏اكبر حاجى‏پور، گردان ابوذر غفارى و فرمانده سلحشور آن مصیب میرسجادى، گردان مسلم بن عقیل و فرمانده تیزتك آن حبیب‏اللَّه مظاهرى، گردان بلال حبشى و فرمانده شجاع آن احمد صالحى و...
سرانجام نهمین گردان؛ گردان حبیب بن مظاهر و پرچمدار صف شكن آن، محسن وزوایى، از پى یكدیگر، زمین صبحگاه دوكوهه را به قدوم مبارك خویش مزین كردند.
پس از تلاوت آیاتى چند از كلام اللَّه مجید، سردار محسن رضایى - فرمانده كل وقت سپاه - طى بیاناتى رزم‏آوران را به تقویت پیوند معنوى با خداوند و صبر و شكیبایى تا فرا رسیدن زمان مناسب جهت آغاز عملیات دعوت كرد. سخنان فرمانده كل سپاه با تكبیر توفنده رزمندگان استقبال شد. سپس فرمانده قهرمان تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) حاج احمد متوسلیان پشت میكروفون قرار گرفت و مژده داد كه تا ساعاتى دیگر، زمان حركت نیروها از دوكوهه به سوى مناطق عملیاتى فرا مى‏رسد. آسمان دوكوهه از طنین بانگ تكبیر و تهلیل ملائك خاكى‏پوش خداى خمینى(ره) به لرزه درآمد و در سیماى منور حاج احمد، حاج همت، حاج محمود شهبازى و دیگر دریادلان تیپ 27، گلخنده شادى، قرین گلاب گریه شوق گشته بود.
ساعتى بعد، چندین هلى‏كوپتر ترابرى شینوك ارتش جمهورى اسلامى، بر زمین صبحگاه فرود آمد و همزمان با آن؛ چندین دستگاه نفربر، مینى‏بوس و كامیون كمپرسى براى انتقال رزمندگان تیپ 27 و دیگر یگان‏هایى كه در دوكوهه حضور یافته بودند، عظیم‏ترین عملیات جابه‏جایى نیرو تا آن تاریخ را آغاز كردند. یكى از رزمندگان تیپ 27 محمّد رسول‏اللّه‏r از آن روز به یادماندنى مى‏گوید:
«... نیروهاى تیپ را توسط چندین دستگاه نفربر از دوكوهه كندند و به منطقه عملیاتى آوردند. همان جا چادر زدیم و مستقر شدیم. به دستور حاج احمد، تمام تداركات و تشكیلات، حتى ستادهاى تیپ، مثل كارگزینى و پرسنلى، از دو كوهه به جلو منتقل شدند. به این ترتیب، ارتباط عناصر تیپ، بیشتر و فعال‏تر شد. طى چندین جلسه، مسؤولان گردان‏ها، گروهان‏ها و دسته‏ها ضمن معارفه و انتقال تجارب به همدیگر توانستند با هم ارتباط خوبى برقرار كنند. از طرف دیگر، این انتقال نیروها باعث شد تا آنها با مناطقى كه باید در زمان عملیات در آنجا كار مى‏كردند، از نزدیك به خوبى آشنا شوند.»
در همین ایام است كه پس از هماهنگى با فرماندهى قرارگاه عملیاتى نصر سردار حسن باقرى، به دستور حاج احمد، مقر قرارگاه فرعى نصر2 و مركز ستاد فرماندهى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) در ارتفاع 350 شاوریه استقرار مى‏یابد و جلسات فشرده توجیهى براى رده‏هاى مختلف فرماندهى، یكى پس از دیگرى برپا مى‏شود.
«... مقر قرارگاه فرعى نصر2، فاصله چندانى با خط مقدم نداشت. سنگر آن، روى ارتفاع 350، بالاى چادرهاى گردان انصار مستقر شده بود. روى قله بزرگ 350، یك سنگر هفت - هشت مترى احداث كرده بودند كه كل تجهیزات مخابراتى و تشكیلات فرماندهى تیپ 27 و تیپ 58 تكاور و تیپ 2 لشكر 21 ارتش و خود حاج احمد، حاج همت، حاج محمود شهبازى، سرهنگ شاهین‏راد و سرهنگ على‏یارى با رابطها و مسؤولان ستادى تیپ‏ها در آنجا حضور داشتند.»
مقر تاكتیكى تحت امر حاج احمد با قرارگاه فرماندهى جبهه عملیاتى نصر، تحت امر سردار باقرى در ارتباط مخابراتى 24 ساعته بود.
«... حاج احمد كلیه مسائل را به قرارگاه فرماندهى جبهه نصر منتقل مى‏كرد. یك قرارگاه مركزى هم در دزفول بود كه فرماندهان ارشد سپاه و ارتش، برادر محسن رضایى و سرهنگ صیاد شیرازى در آنجا حضور داشتند و آخرین اخبار و گزارش‏هاى مربوط به تحولات اوضاع در منطقه را از 4 قرارگاه نصر، فتح، قدس و فجر دریافت مى‏كردند.»
به فاصله 40 ساعت قبل از آغاز عملیات، ساعت 8 صبح روز 29 اسفند سال 1360، حاج احمد تمامى فرماندهان گردان‏هاى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) را جهت شركت در جلسه‏اى اضطرارى، به قرارگاه فرعى نصر 2 فراخواند؛ چرا كه بنا بود رزمندگان این تیپ، نقشى حساس در نبرد گسترده فتح‏المبین ایفا كنند. در این میان، نوك پیكان حمله تیپ را گردان حبیب بن مظاهر، سلمان فارسى و حمزه تشكیل مى‏دادند. براساس توجیه مانور از سوى حاج احمد این سه گردان مى‏بایست پس از 8 كیلومتر پیشروى به موازات سنگرهاى كمین و دیگر استحكامات دشمن در ارتفاعات شاوریه، دست به كار اجراى مأموریت اصلى خویش مى‏شدند. مأموریت اصلى این گردان‏ها عبارت بود از پیشروى در عمق 12 كیلومترى مواضع اشغالى دشمن، ضربه وارد آوردن از پهلوى خصم و تصرف مقر توپخانه سپاه چهارم ارتش عراق. حاج احمد بر ضرورت اجراى اصل غافلگیرى تأكید زیادى داشت. او در این جلسه گفته بود:
«... اگر این گردان‏ها قبل از رسیدن به تپه‏هاى كنار جاده عین خوش - اندیمشك، یعنى توى این دشت باز 8 كیلومترى درگیر بشوند، احتمال اینكه حتى 30 درصد نیروهاى آنها هم بتوانند به جاده برسند، ضعیف است. حتى بعد از رسیدن آنها به جاده هم، درگیرى؛ 50 درصد از گردان‏ها تلفات مى‏گیرد. به خاطر همین مسائل، اصل غافلگیرى باید صد در صد اجرا شود.»
این جلسه، پس از 4 ساعت بحث و فحص مستمر، به نماز جماعت ظهر متصل شد. ساعت 2 بعدازظهر، از طریق فرماندهى كل جبهه نصر به حاج احمد ابلاغ شد كه نیروهاى تیپ 27 باید براى حمله در همین شب آماده شوند. حاج احمد نیز ضمن فراخوانى فرماندهان گردان‏ها، دستور آماده‏باش صددرصد براى عملیات را به آنان صادر كرد. تا آخرین دقایق شب، همه بى‏تاب و مشتاق، منتظر صدور فرمان حمله بودند؛ اما... سرانجام دستور لغو عملیات ابلاغ شد!
علت اتخاذ این تصمیم، تك سنگین سپاه چهارم ارتش عراق به استعداد 3 تیپ تقویت شده زرهى به جبهه شوش بود كه درگیرى بسیار سهمگینى را در محور جبهه فجر به وجود آورد. این حمله كه دشمن آن را با هدف به تأخیر انداختن عملیات تهاجمى قریب‏الوقوع رزمندگان ایران اسلامى آغاز كرده بود، در همان نخستین ساعات درگیرى، به یمن پایمردى عاشورایى رزمندگان تیپ 17 سپاه و لشكر 77 ارتش در جبهه فجر، براى نیروهاى مهاجم عراق، بدل به شكستى هولناك شد. به راستى علت صدور مكرر فرمان حمله و از پس آن لغو عملیات در آن آخرین روزهاى اسفند سال 1360 ریشه در چه حوادثى داشت؟ بهتر است حكمت باطنى نهفته در پس ظاهر این وقایع دلهره‏آفرین را در روایت حاج احمد از این ماجرا باز جوییم. او مى‏گوید:
«... تاریخ آغاز عملیات كاملاً مشخص بود. یعنى همه روى این اصل متفق بودند كه آغاز عملیات باید قبل از عید 1361 باشد. روز 25 اسفند اولین فرصت مناسب براى اجراى حمله بود. بعد شروع حمله 48 ساعت به تعویق افتاد. یعنى شد روز 27 اسفند. مجدداً حمله را به تعویق انداختند و علت این تأخیر عدم آمادگى تعدادى از قرارگاه‏هاى فرماندهى جبهه‏ها در رابطه با ادغام واحدهاى سپاه و ارتش بود. در تاریخ 29 اسفند هم باز خبر رسید كه احتمال عملیات خیلى زیاد است... به تعویق افتادن مكرر آغاز حمله از طرف ما باعث شده بود كه عراق، قدرت عمل پیدا كند و براى اینكه نیروهاى ما را در منطقه تجزیه كند، نیروهاى خودش را جمع كرد و از یك نقطه وارد كار شد. آن نقطه، جبهه شوش بود.
وقتى كه روز 29 اسفند برادر محسن رضایى براى درخواست استخاره پیش امام رفته بود، امام به ایشان فرموده بودند: شما مگر شك دارید؟ ایشان گفته بود: نه! به هیچ‏وجه شك نداریم. امام هم به برادر محسن گفته بودند: پس بروید به كارهایتان برسید. شك هم به دلتان راه ندهید، موفق هستید ان‏شاءاللَّه، ما هم دعا مى‏كنیم.
این كل جریان ماوقع بود كه بعد هم برادر محسن به منطقه برگشت و همان‏روز كار ما شروع شد.»
تهاجم نابخردانه ارتش عراق به جبهه شوش در نهایت موجب گردید كه نیروهاى حاضر به رزم سپاه اسلام، سرعت بیشترى در فعالیت بى‏وقفه خود براى آغاز حمله بزرگ فتح به خرج دهند.
مقارن ساعت 10 صبح روز یكشنبه اول فروردین ماه 1361، بار دیگر حاج‏احمد فرماندهان سه گردان سلمان، حبیب و حمزه را به قرارگاه فرعى نصر 2 احضار كرد تا براى آخرین بار، آنان را نسبت به جزییات مأموریت فوق‏العاده خطیرشان توجیه كند. از آنچه در این دیدار معنوى میان حاج احمد و شهیدان چراغى، قجه‏اى و وزوایى گذشت، هیچ نمى‏دانیم.
مقارن ساعت 3 بعدازظهر، نیروهاى گردان حبیب، سوار بر نفربرها، به محل تجمع منتقل شدند. در آنجا شهید وزوایى، طى سخنانى كوتاه، سرخطهاى اصلى مأموریت محوله به گردان حبیب را براى نیروهاى این گردان شرح داد و پس از توجیه كامل آنان، همگى سوار بر نفربرها، روانه خط اول جبهه شدند. فرماندهان گردان‏هاى سلمان و حمزه نیز، یگان‏هاى خود را توجیه و پشت خط مقدم مستقر كرده بودند.
ساعت 7 بعدازظهر، گردان حبیب به دامنه محور «بلتا» رسید و رزمندگان پس از اداى نماز مغرب و عشاء، مشتاق و ملتهب، به انتظار صدور دستور پیشروى نشستند.
ساعت 30/10 دقیقه شب، صداى پرصلابت حاج احمد از بى‏سیم قرارگاه شنیده شد كه به رزم‏آوران حبیب، و دو گردان حمزه و سلمان دستور آغاز پیشروى را ابلاغ كرد. محسن وزوایى، خود پیش‏تر به همراه عناصر اطلاعات تیپ، مسیر ستون‏كشى شبانه را چند بار طى كرده بود، اما تردد یك اكیپ كوچك شناسایى كجا و حركت یك ستون 1200 نفرى كجا؟! حتى اگر سر و صداى ناشى از برخورد اسلحه و تجهیزات نیروها را هم در نظر نگیریم، تنها صداى سر قدم‏هاى بلند یكهزار و دویست جفت پاى پوتین‏پوش رزم‏آوران بر بستر شنى رودخانه فصلى، خود غوغایى به پا مى‏كرد كه در آن خاموشى ظلمانى دشت شب‏زده، از مسافت چند كیلومترى به خوبى شنیده مى‏شد.
در همین اثناء ستون نیروها به سنگرهاى كمین دشمن نزدیك شد. حوالى ساعت 11 شب، گردان حبیب از خط اول دشمن با موفقیت عبور كرد. به صلاحدید حاج احمد، نقطه كمكى براى جهت‏یابى و ادامه پیشروى گردان حبیب در عمق 8 كیلومترى دشت، تپه‏اى تعیین شده بود كه آن را تپه تانك نامگذارى كرده بودند. این در حالى بود كه گردان‏هاى سلمان و حمزه در دو سوى تپه تانك و تپه پیاده مستقر شده، منتظر رسیدن گردان حبیب و ادامه پیشروى بودند. پس از یك ساعت پیشروى در دل دشت، براساس محاسبات قبلى، ستون نیروهاى حبیب قاعدتاً بایستى به تپه تانك مى‏رسید، اما...
«... هنوز دشت را به نیمه نرسانده بودیم كه بلدچى گردان آمد و گفت: راه را گم كرده‏ایم! وسط آن دشت بزرگ كه هیچ طرف آن معلوم نبود، سرگردان شدیم. ولوله عجیبى در بچه‏هاى گردان افتاد...».
گردان حبیب، ساعتى پیش از آغاز عملیات سراسرى، در عمق مواضع دشمن گم شده بود! حتى اعزام تیم‏هاى شناسایى به اطراف نیز، گرهى از این كار فرو بسته باز نكرد. لحظات به سختى سپرى مى‏شدند. به ناچار محسن وزوایى جهت كسب تكلیف از حاج احمد، با قرارگاه فرعى نصر 2 تماس گرفت.
«... بعدها حاج احمد مى‏گفت: ما پشت بى‏سیم منتظر بودیم كه گردان حبیب به منطقه برسد و نتیجه را به ما اعلام كند. یك وقت شنیدیم محسن مى‏گوید؛ حاجى! ما هدف را گم كرده‏ایم، تپه تانك را پیدا نمى‏كنیم. حالا هم نمى‏دانیم كجا هستیم تا موقعیت خودمان را به شما اعلام كنیم.»
به فاصله طرفةالعینى، خبر گم شدن گردان حبیب، به بالاترین رده‏هاى فرماندهى عملیات رسید. به روایت یكى از فرماندهان ارشد سپاه:
«... این، خیلى خطرناك بود كه نیرویى به استعداد 1200 نفر(26)، در شرایطى كه از خط اول دشمن هم گذشته و در وسط نیروهاى دشمن قرار گرفته، حالا به هدف نرسد. قرارگاه فرماندهى جبهه نصر و به تبع آن، قرارگاه كربلا، مركز فرماندهى مشترك سپاه و ارتش، با نگرانى به صورت مستمر این مسأله را پى‏گیرى مى‏كردند. در آن دل شب، بى‏سیم‏هاى قرارگاه فرعى نصر 2 حتى یك لحظه هم خاموش نبودند. همه از حاج احمد مى‏پرسیدند: بالاخره نتیجه چه شد؟... در آن شرایط مضطرب كننده، حاج احمد فقط یك جواب كوتاه براى این پرسش‏ها داشت. او مى‏گفت: ان‏شاءاللَّه به هدف مى‏رسند. به زودى ما خبرش را به شما مى‏دهیم.»
با گم شدن گردان حبیب، سرنوشت كل عملیات به خطر افتاده بود. در اوج نگرانى رزم‏آوران، محسن وزوایى به گوشه‏اى رفت، تكبیرةالاحرام گفت و به نماز ایستاد. دو ركعت نیایش، دو ركعت حضور.
پس از سلام نماز، دست نیاز به درگاه بنده‏نواز كارساز دراز كرد و با نهایت تضرع، مناجاتى آتشناك به محضر خیرالناصرین عرضه داشت.
یكى از خبرنگاران مجله امید انقلاب كه خود در جمع رزمندگان گردان حبیب حضور داشت، در گزارش این واقعه نوشته است:
«... برادر محسن دست به دعا برداشت و گفت: خدایا! الان تمام مردم ایران چشم انتظارند. مادران و پدران شهدا در التهابند. قلب امام، نگران این حمله است. در این حمله، نه آبروى ما بندگان حقیرت، كه آبروى اسلام در میان است. خدایا! اگر مى‏دانى كه نیت‏هاى ما خالص و فقط براى توست، یارى‏مان كن، راه را نشانمان بده. خدایا! تو براى موسى‏u دریا را شكافتى و راهش دادى. تو براى محمدr غارى را قرار دادى و به امر تو عنكبوت بر درگاه آن تار تنید. خدایا! ما كوچكتر از آنیم كه درخواست كنیم براى ما كارى انجام بدهى. خداوندا! تو را به حق امام زمان(عج)، تو را به حق نایبش خمینى، تو را به حق حسین‏u كه ما به خونخواهى او قیام كرده‏ایم، قسمت مى‏دهم ما بندگان حقیر و ضعیف را از این درماندگى نجات ببخش!».
این حالت دعا و تضرع در قرارگاه فرعى نصر 2 نیز به وجود آمده بود. حاج احمد خود بعدها از آن لحظات معنوى، براى یكى از رزمندگان تیپ 27 سخن گفته بود:
«... بعد حاجى گفت: داخل قرارگاه برادرها دل‏شكسته شدند. رفتند گوشه‏اى دنبال دعا و تضرع به درگاه خداى متعال، تا شاید فرجى حاصل بشود. من هم به خدا عرض كردم؛ خدایا! آیا تو رضا مى‏دهى كه فردا بر بستر این رود فصلى رودى سرخ از خون بچه‏ها جارى بشود؟ تو كه این را نمى‏خواهى، پس خودت این گره را از كار ما باز كن!».
محسن وزوایى، پس از سجده شكر بر خاك دشت شب‏زده، قد راست كرد و به سوى نیروهاى گردان بازگشت. شهید بزرگوار عمران پُستى(27) در خاطرات خود از آن شب گفته است:
«... بعد از مدتى برادر وزوایى آمد و گفت: برادرها...! ستون را عقب، جلو كنید. یك مسیرى را مشخص كرد و گفت: از این طرف حركت كنید. ما راه افتادیم و به همان مسیر ادامه دادیم. دشت وسیعى جلوى روى ما قرار داشت. نمى‏دانستیم به كدام طرف مى‏رویم؛ اما گویى یك هاتف غیبى به ما مى‏گفت؛ به راهى كه مى‏روید مطمئن باشید.»
پس از یك ساعت پیشروى ستون نیروها، به ناگاه از دل سیاهى شب، شَبَحِ بزرگى نمایان شد...«تپه تانك» بود!
«... در قرارگاه فرعى نصر 2، صداى پرطنین محسن وزوایى را از پشت بى‏سیم شنیدیم كه خطاب به حاج احمد مى‏گوید: حاج آقا!... راه را پیدا كردیم... رسیدیم به تپه تانك! همه از خوشحالى بال درآورده بودیم. بى‏اختیار همدیگر را بغل مى‏كردیم و از شوق اشك مى‏ریختیم، اما حاج احمد خیلى آرام بود. چه آن وقت كه خبر گم شدن گردان را دریافت كرد، و چه حالا كه به یارى خدا بچه‏ها راه را پیدا كرده بودند، سر سوزنى مستأصل نشده بود. فقط یك نفس عمیقى كشید و با یك تبسم ملیحى زیر لب گفت: خدایا، شكرت!».
به جرأت مى‏توان گفت كه در طول دفاع مقدس، یكى از بارزترین جلوه‏هاى امداد الهى به رزمندگان اسلام در آن شب تجلى یافت. حقیقتى كه موجب شد تا سردار شهید حاج همت در تحلیل خود در مورد مجموعه عملیات دفاع مقدس بگوید:
«... اصلاً اسم فتح‏المبین را نباید عملیات نظامى گذاشت. این حمله با آن شوق روحانى و آن عظمت معنوى‏اش در آینده به هیچ‏وجه نباید به عنوان یك عملیات نظامى محسوب شود!».
تجلى عینى این شوق روحانى و عظمت معنوى نبرد فتح‏المبین، تنها در این واقعه شگفت خلاصه نمى‏شود. این ماجرا حكمت باطنى دیگرى هم داشت. به گفته یكى از عناصر اطلاعات تیپ 27:
«... این گم كردن راه، چندان هم بى‏حكمت نبود. از آنجایى كه این عملیات را خداوند هدایت مى‏كرد، دیدیم كه با گم شدن بچه‏هاى گردان حبیب، عملاً مسافت مسیر پیش‏بینى شده به 13 آنچه كه باید طى مى‏شد تقلیل پیدا كرد. نیروهاى محسن وزوایى از یك جاهایى مى‏روند كه اصلاً براى همه ناآشنا بود و خیلى زودتر از زمان پیش‏بینى شده، به پاى تپه‏هاى على گره زد رسیدند!».
سرانجام ساعت 4 بامداد روز دوشنبه، دوم فروردین 1361، دستور یورش به مواضع توپخانه سپاه چهارم دشمن توسط حاج احمد به فرماندهان گردان‏هاى حبیب، حمزه و سلمان ابلاغ شد.
رزمندگان این سه گردان، در پى یك درگیرى برق‏آسا، مقر توپخانه سپاه چهارم ارتش عراق در ارتفاعات على‏گره زد را به همراه تمامى آتشبارهاى آن، یكجا به تصرف خویش درآوردند

قافله‏سالار این كاروان، سپهدار رشید غرب است؛ احمد؛ مردى از جنس آذرخش و آینه. كاروانیان نیز هر یك خود به تنهایى لشكرى هستند از خیل فرزندان صف‏شكن نایب بر حق امام زمان(عج)؛ علمدار كبیر انقلاب آخرالزمان؛ حضرت روح‏اللَّه (قدس سره الشریف).
یادهایى زلال از لحظات مقدس این هجرت سرنوشت‏ساز را در خاطرات یكى از بازماندگان آن قافله كوچك مرور مى‏كنیم:
«... به اتفاق حاج احمد و سایر بچه‏ها، سوار بر چند اتوبوس از كرمانشاه حركت كردیم. داخل اتوبوس ما، بگو و بخند فراوان بود. همه به صورت دسته جمعى سرودهایى را مى‏خواندند كه در آن سال‏ها متداول بودند. یك سرودى بود كه لحن محزون و دلنشینى داشت و ترجیع‏بند آن، این بود: «ما همه سرباز توایم خمینى».
بین راه، برادرانى بودند كه دعاى توسل را به صورت جمله - جمله، با صداى بلند مى‏خواندند و بقیه، جملات دعا را تكرار مى‏كردند. بعد، بچه‏هایى كه صداى خوبى داشتند، در رثاى آقا امام حسین uمرثیه مى‏خواندند و بقیه بر سر و سینه مى‏زدند. فضاى حاكم بر اتوبوس، پر از حال و هواى عشق‏بازى و عرض ارادت بچه‏ها به سرور شهیدان آقا اباعبداللَّه‏u بود. همه گریه مى‏كردند. حاج احمد كه كنار راننده، پاى ركاب اتوبوس ایستاده بود، همان‏طور كه چشم‏هایش از اشك خیس بودند، پا به پاى بچه‏ها سربند نوحه را تكرار مى‏كرد. تا خود دزفول، همین وضع را داشتیم.»
با ورود اتوبوس‏هاى حامل جنگاوران رشید جبهه‏هاى غرب به شهر مقاوم و شهیدپرور دزفول، به ناگاه در قلب زمستان، بهار به روى مردم این شهر خنده زد. شهرى كه از آغاز تجاوز اشغالگران تا به آن روز، لاینقطع در معرض حملات توپخانه‏اى و موشكى جلادان مهاجم قرار داشت و روزى نبود كه عفریت مرگ، سوار بر بال‏هاى موشكى بعث عراق، تنى چند از اهالى بى‏دفاع شهر را به خاك و خون نكشد، اینك چون مادرى مهربان، فرزندان رشید امام(ره) را میزبانى مى‏كرد.
«... موقعى كه وارد دزفول شدیم، به خانه‏اى مصادره‏اى در خیابان دوازدهم فروردین این شهر رفتیم كه محل اعزام نیروى سپاه دزفول بود. این خانه با همان سبك رایج معمارى سنتى بناهاى دزفول ساخته شده بود: یك سرداب و زیرزمین وسیعى داشت كه معمولاً دزفولى‏ها براى در امان ماندن از گرماى دیرپاى خوزستان، چنین سرداب‏هایى در زیر خانه‏هاى خود درست مى‏كردند.
البته با توجه به حملات موشكى و توپخانه‏اى دشمن به شهر، مردم دزفول در آن فصل زمستان، از این سرداب‏ها به عنوان پناهگاه استفاده مى‏كردند... مجموعه بچه‏هایى كه با حاج احمد، حاج محمود شهبازى و حاج همت از غرب آمدند، در این خانه مستقر شدند. كلیه تداركات ضرورى، از حیث تغذیه و سایر نیازمندى‏هاى بچه‏ها را ما به دستور حاج احمد و با هماهنگى حاج همت، از سپاه دزفول تهیه مى‏كردیم و فرمانده سپاه این شهر برادر على‏رضا عندلیب، از هیچ مساعدتى نسبت به تأمین حوایج بچه‏هاى ما دریغ نكرد.»
در همان نخستین روزهاى استقرار نیروهاى اعزامى در شهر دزفول، حاج احمد در صدد برآمد از حداقل زمان ممكن، حداكثر بهره‏بردارى را به عمل آورد. هم از این رو، او بر ضرورت آشنا شدن نیروهاى اعزامى با شرایط جغرافیاى نظامى مناطق عملیاتى جنوب و توجیه آن‏ها نسبت به وضعیت جنگ در جبهه‏هاى خوزستان تأكید فراوان داشت. نفس تأكید حاج احمد بر این نكته، امرى در خور تأمل است؛ چرا كه كادرهاى اعزامى سپاه غرب به جنوب، على‏رغم تجارب درخشانى كه از جنگ در جبهه‏هاى كوهستانى و صعب‏العبور غرب داشتند، با كم و كیف نبرد در دشت‏هاى خوزستان و شرایط متفاوت آن نسبت به جبهه‏هاى غرب كشور آشنا نبودند. آنان، نه محورهاى عملیاتى نیروهاى خودى در جنوب را دیده بودند، نه اصولاً تجربه‏اى عینى از شیوه‏هاى رزم در این جبهه‏ها داشتند. یكى از كادرهاى قدیمى واحد اطلاعات - عملیات تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) در این باره مى‏گوید:
«... طى آن چند روزى كه ما در دزفول ماندیم، حاج احمد خیلى تأكید داشت كه با توجه به نزدیكى زمان عملیات بزرگ ما در جبهه‏هاى جنوب لازم است كه بچه‏ها سریع خودشان را جمع و جور كنند و حتى‏المقدور، خود را با شرایط متفاوت جنگ در جنوب وفق بدهند.
به همین دلیل، على‏رغم فقدان هرگونه امكانات، در اولین فرصت، خود حاج احمد به همراه حاج محمود و حاج همت به مناطق عملیاتى جبهه دزفول و شوش رفتند و تا آنجا كه ممكن بود، با خصوصیات این مناطق آشنا شدند. بعد از مراجعت از این بازدید مقدماتى جبهه‏ها، حاج احمد همه ما را جمع كرد و گفت: حالا كه فعلاً شما در اینجا كار خاصى ندارید، بهتر است به منطقه بروید و با مسائل و مختصات آن از نزدیك آشنا بشوید. ما تصمیم گرفته‏ایم در همین مجال فعلى، شما را در جبهه‏هاى مختلف پراكنده كنیم و به حول و قوه الهى، نخستین مراحل شناسایى را شروع كنیم.
بعد هم تعدادى نقشه‏هاى منطقه، با مقیاس 000/150 در بین ما توزیع شد و روانه محورهاى عملیاتى شمال خوزستان شدیم. حالا دیگر بچه‏ها با نقشه توجیه مى‏شدند و با اسامى مناطق و وجوه تشابه و تفارق جغرافیایى هر كدام از نزدیك آشنا مى‏شدند.»
از آنجا كه حاج احمد و حاج همت، عمده فعالیت‏هاى خود را بر روى امر خطیر سامان‏دهى و نظم و نسق بخشیدن به امور تیپى كه در شرف تشكیل بود، متمركز ساخته بودند، قهراً فرصت نداشتند كه به صورت شبانه‏روزى و فعال در روند شناسایى‏هاى اولیه حضور داشته باشند. امر نظارت شبانه‏روزى بر روند شناسایى منطقه غرب دزفول را حاج‏محمود شهبازى و همرزم دیرینه‏اش حاج‏حسین همدانى به عهده گرفتند. با این همه، هر دو - سه روز یك بار، حاج‏احمد و حاج‏همت جهت كسب اطلاع از وضعیت نیروها و آخرین تحولات راهى منطقه مى‏شدند. به گفته یكى از رزمندگان اعزامى به جنوب:
«... حاج احمد و حاج همت، گه‏گاه سرى به ما مى‏زدند. یادم هست، به محض ورود، حاج احمد از ما مى‏پرسید: خب، در چه حالى هستید؟ وضعیت اینجا از چه قرار است؟ ببینم! موقعیت منطقه را چطور ارزیابى مى‏كنید؟
طبیعى بود كه آن كنجكاوى‏اى را كه ما به عنوان نیروهاى اطلاعات - عملیاتى داشتیم، حاج احمد و حاج همت هم به صورت مضاعفى داشتند. هر دو خیلى كنجكاو با قضایا برخورد مى‏كردند و اكثر مواقع، در صحبت‏هایى كه با هم داشتند، وضعیت جبهه‏هاى جنوب را با شرایط جبهه‏هاى غرب مقایسه مى‏كردند. یادم هست چطور با هم بحث مى‏كردند.
حاج همت توى سنگر دیدگاه مى‏گفت: برادر احمد! بعضى جاهاى این منطقه مثل غرب صعب‏العبور است. حاج احمد در جواب او مى‏گفت: نه برادر من! اینجا بلندترین ارتفاعش 350 متر است؛ ولى ما در غرب، ارتفاعى كمتر از 1200 متر سراغ نداشتیم و... قس على هذا. خلاصه، یك جور غریبى، مثل دو تا شاگرد مدرسه‏اى زرنگ و كنجكاو در شب امتحان، اینها، آموخته‏هایشان از مدرسه جنگ در غرب را آن‏جا با هم مقایسه مى‏كردند. حیف كه آن روزها ضبط صوت یا دوربینى نبود كه این لحظات زیباى بحث‏هاى حاج احمد و حاج همت را ضبط كند، حیف!».
تهاجم نیروهاى دشمن به تنگه چزابه در سیزدهم بهمن 1360، فرصت مغتنمى را كه حاج احمد و حاج همت در پى به دست آوردن آن، جهت مطالعه نزدیك صحنه جنگ در جبهه‏هاى جنوبى بودند، فراهم آورد. اینك دشمن با تمام توان خود، شامل لشكر شش زرهى و دو تیپ [یك تیپ تقویت شده‏] و 15 گردان، هر گردان به استعداد 1000 سرباز از تیپ‏هاى مأموریت ویژه، به میدان آمده بود تا بلكه بتواند شكست حقارت بار خود در نبرد طریق‏القدس را جبران و بار دیگر شهر آزاد شده بستان را اشغال كند؛ توهمى آن همه عمیق كه باعث شد صدام شخصاً به منطقه بیاید و از كنار پل سابله، فرماندهى نیروهاى مهاجم عراقى را به عهده بگیرد. یكى از كادرهاى اولیه تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) مى‏گوید:
«... تقریباً روزهاى اول ورود ما به جنوب بود كه ارتش عراق، حمله‏اى در منطقه چزابه انجام داد. همان زمان، حاج احمد حاج محمود شهبازى و حاج همت، در برنامه‏ریزى‏اى كه كردند، گفتند خوب است براى آشنایى بهتر با نحوه عملیات در جنوب برویم و از نزدیك كار بچه‏هاى تیپ امام حسین‏u را در چزابه ببینیم... سوار دو - سه اتوبوس شدیم و به سرعت رفتیم به سمت چزابه. البته نه براى شركت در عملیات، بلكه صرفاً براى كسب تجربه و آشنایى عینى با چند و چون كار در مناطق جنوبى جبهه‏ها. یكى - دو روزى در خط چزابه مستقر بودیم و به صورت لحظه به لحظه، اوضاع را زیر نظر داشتیم. یادم هست حاج احمد خیلى روى این نكته تكیه مى‏كرد كه ما باید با طریقه احداث سنگر و تشكیل خط آشنا بشویم... در مدتى كه آن‏جا بودیم، تا حدود زیادى، هم با تكنیك جنگ در دشت آشنا شدیم و هم با نوع آرایشى كه یگان‏هاى زرهى و مكانیزه ارتش عراق در جنوب داشتند. این تجارب عینى براى ما خیلى مغتنم بودند. مى‏توان گفت كه براى شكل‏گیرى آرایش رزمى تیپ 27، در چزابه یك كلاس تئوریك و عملى عالى برپا شده بود.»
اكنون، حماسه 27، رؤیاى صادقه‏اى بود كه تعبیر مى‏شد و چه تعبیر فرخنده‏اى! در شامگاه هفدهم بهمن، تشكیل تیپ در قرارگاه مركزى كربلا توسط سردار شهید حسن باقرى و سردار رحیم صفوى با حضور حاج احمد رسماً اعلام شد. نام تیپ... آرى؛ نامى مناسب بایستى براى این مولود مبارك برمى‏گزیدند؛ اما چه نامى؟! حاج احمد خود در مصاحبه‏اى به این پرسش پاسخ گفته است:
«... اسم تیپ را گذاشتیم تیپ محمد رسول‏اللَّه‏(ص). اولاً این اسم اعتقاد ما را به مكتب و سنت حضرت رسول‏r نشان مى‏دهد. به این معنا كه ما رزمندگان تیپ، حضرت محمدr را به عنوان خاتم الانبیاء و بزرگترین رسول خداوند مى‏شناسیم و به ایشان اعتقاد داریم؛ چرا كه ایشان شاخص وحدت بین تمام مسلمانان هستند و این نام به این خاطر براى تیپ ما انتخاب شد. البته این نامگذارى یك زمینه قبلى هم داشت و آن عملیاتى بود كه توسط ما در مناطق مریوان و پاوه انجام شد و نام آن محمد رسول‏اللَّه‏(ص) بود.
البته حاج‏احمد با آن روحیه لطیف خود، فلسفه‏اى هم براى شماره این تیپ یعنى عدد 27 فرض كرده بود. او بعدها در این رابطه به یكى از همرزمان با صفایش گفته بود:
«... عدد دو را كه از هفت كسر كنى، مى‏ماند پنج؛ به نیت پنج تن آل‏عباu.
عدد دو را كه با عدد هفت جمع ببندى، مى‏شود نُه یعنى تسعة معصومین مِن وُلدِ الحسین‏u.
حالا اگر تو این عدد دو را با عدد هفت ضرب كنى، حاصل آن مى‏شود چهارده، به نیت 14 معصوم (علیهم‏السلام)!».
متعاقب بازگشت از چزابه، حاج احمد و حاج همت بلافاصله براى تهیه محلى مناسب جهت استقرار نیروهاى تیپى كه باید سازماندهى مى‏كردند، دست به كار شدند. در این فاصله، شناسایى جبهه بِلِتا كماكان زیر نظر حاج محمود شهبازى و حاج‏حسین همدانى ادامه داشت و روند اكتشافِ منطقه با سرعت استمرار مى‏یافت. پس از چند روز فعالیت مستمر و تماس‏هایى كه با رده‏هاى مختلف فرماندهى سپاه برقرار شد، سرانجام تلاش‏هاى حاج‏احمد و حاج همت به ثمر نشست و قرار شد پادگانى را در حومه شهر اندیمشك تحویل بگیرند.
«... خبر رسید كه قرار است بچه‏ها از دزفول بروند به پادگانى به اسم دوكوهه. تا آن زمان، ما از كم و كیف وضعیت دو كوهه چیزى نمى‏دانستیم. همین قدر شنیده بودیم كه قبل از ورود به اندیمشك، به فاصله 10 كیلومترى شهر، در دست راست جاده، یك پادگانى كنار خط آهن تهران - اهواز هست. همین و بس.»
درست در همین مقطع چارت رده‏هاى فرماندهى ستادى تیپ نیز بسته شد. یكى از رزم‏آوران بسیجى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، از نحوه اعلام كادربندى رده‏هاى فرماندهى این تیپ نوبنیاد، خاطرات دلنشینى دارد.
«... شب 24 بهمن سال 1360، ما در سپاه دزفول بودیم كه برادر حسین قجه‏اى به سراغ‏مان آمد و خبر تشكیل تیپ 27 محمدرسول‏اللَّه rرا به ما داد... یكى از بچه‏ها، مقواى بزرگى برداشت و شروع كرد با ماژیك، به نوشتن نام مسؤولان تیپ. او نوشت:
حاج احمد متوسلیان فرمانده تیپ‏
حاج محمود شهبازى جانشین فرماندهى تیپ‏
حاج ابراهیم همت رییس ستاد پشتیبانى تیپ‏
عباس كریمى مسؤول اطلاعات - عملیات‏
سیدرضا دستواره مسؤول پرسنلى‏
محمد حسین‏مردى ممقانى مسؤول بهدارى رزمى‏
على میركیانى مسؤول تداركات‏
محمد رستم مسؤول تسلیحات‏
سیف‏اللَّه منتظرى مسؤول موتورى‏
على‏رضا نجفى مخابرات‏
على‏رضا ناهیدى مسؤول ادوات‏
غلام‏رضا یزدانى مسؤول توپخانه‏
جعفر جهروتى‏زاده مسؤول تخریب‏
شكل‏گیرى سلسله مراتب فرماندهى تیپ 27، خاصه در رده‏هاى ستادى این یگان، متأثر از لحاظ نمودن یك رشته ضرورت‏هاى انكارناپذیر بود؛ ضروریاتى كه از خصلت مردمى و ماهیت فراگیر دفاع مقدس در آن برهه از روند شتابناك جنگ سرچشمه گرفته بود. به روایت یكى از مسؤولان ستادى تیپ 27:
«... ابتدا بنا بود كه تیپ 27، یگان رزمى ویژه استان تهران باشد؛ اما یك سرى مسائل ضرورى در آن مقطع باعث شد تا در عمل، تیپ به صورت مجموعه‏اى مركب از نیروهاى چند منطقه در بیاید؛ كه سمبل این وضعیت را ما در تركیب‏بندى كادر فرماندهى تیپ مى‏دیدیم. یك تعداد از نیروها، بچه‏هاى اعزامى از تهران و شمال بودند كه با حاج احمد از مریوان آمدند. تعدادى هم بچه‏هاى شهرهاى خمین، اصفهان و اراك بودند كه با حاج همت از پاوه آمده بودند و سرانجام، تعدادى هم بچه‏هاى همدان بودند كه با حاج محمود شهبازى، فرمانده سپاه استان همدان از این شهر به جنوب آمدند. این سه مجموعه، در قالب واحدى به نام تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص) جمع شدند و در نهایت با توافقاتى كه به عمل آمد، كادر فرماندهى تیپ به این ترتیب رده‏بندى مى‏شود كه حاج احمد به عنوان فرمانده تیپ قرار مى‏گیرد، جانشین فرماندهى تیپ مى‏شود حاج محمود شهبازى، ریاست ستاد پشتیبانى تیپ هم به حاج همت محول مى‏شود.»
همین ساختار مركب باعث شده بود كه گردش كار جمعى در مناسبات نیروهاى تیپ 27، نسبت به استانداردهاى رایج در یگان‏هاى رزمى ارتش‏هاى حرفه‏اى جهان، وضعیت نامتعارفى پیدا كند. به خصوص در نحوه ساختارى ارتباط نیروهاى تحت امر با رده‏هاى مافوق، این ویژگى نمود بیشترى داشت. امرى كه در هر تشكل رزمى غیرمكتبى، در حكم چشم اسفندیار و منشأ چند دستگى، فرقه‏گرایى و در نهایت، فروپاشى یك مجموعه نظامى محسوب مى‏شود، به یمن مدیریت مكتبى مقتدر و تدبیر صائب حاج احمد، بدل به عامل استحكام و انسجام اركان فرماندهى ولایى تیپ 27 محمد رسول اللَّه rگردید.
«... آن روزها هر كس خودش را وابسته به مسؤولى مى‏دانست كه با او وارد مجموعه تیپ شده بود و بالتبع، خود را در قبال همان مسؤول بیشتر طرف حساب و جوابگو مى‏دانست. یعنى فرضاً نیروى اطلاعاتى اعزامى از همدان، اطلاعاتى را كه به دست مى‏آورد تحویل حاج محمود شهبازى مى‏داد. یا مثلاً برادرى كه از پاوه آمده بود، اطلاعات خودش را به حاج همت منتقل مى‏كرد و نیرویى هم كه از مریوان آمده بود، قهراً مسائل خودش را با حاج احمد در میان مى‏گذاشت. روى كل مجموعه اطلاعاتى كه به این صورت و از سه كانال دریافت مى‏شد، در جلسه فرماندهى تیپ با حضور حاج احمد، حاج‏آقا شهبازى و حاج همت بحث و تبادل نظر مى‏شد تا سرانجام در مرحله جمع‏بندى به یك نتیجه مشترك مى‏رسیدند. حاج احمد خیلى براى بحث، تبادل‏نظر و مشورت ارزش قائل بود. البته وقتى هم كه تصمیم نهایى را اتخاذ مى‏كرد، دیگر با قاطعیت تمام آن را به مرحله اجرا مى‏گذاشت و فرمانش نافذ و براى همه واجب الاطاعه بود.»
با تعیین رده‏هاى ستادى فرماندهى تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)، حال نوبت شكل‏گیرى گردان‏ها فرا رسیده بود. آخر، پرستوهاى مهاجر بسیجى، دسته دسته در راه بودند.
«... اولین مجموعه نفرات گردان‏ها، جمعى دوره 16 بسیج سپاه تهران بودند. آن روزها در سپاه، «دوره‏هاى پایه‏اى به نام دوره آموزشى امام حسین‏u» مى‏گذاشتند و هر دوره، شماره‏اى داشت. دوره ما هم، دوره شانزدهم بسیج بود. خلاصه، با بچه‏هاى دوره شانزدهم آمدیم به پادگان دوكوهه. این دو تا ساختمان معروف دوكوهه كه كنار زمین صبحگاه قرار دارد، سراپا گچ و خاك بود. داد مى‏زدند تازه از زیر دست بناها درآمده‏اند. همه جا از دیوارهایشان، لوله‏هاى خرطومى بیرون زده بود و هنوز حتى سیم‏كشى برق هم نداشت... البته آمدن بچه بسیجى‏هاى اعزامى به این پادگان بى‏در و پیكر، خیلى براى ما جالب بود. یك ازدحام عجیبى برپا كرده بودند. كجا؟ جلو این تكه مقوایى كه رویش نوشته شده بود: این تیپ فلان است! جریان ورود انبوه نیروهاى اعزامى به دوكوهه، تا دو - سه روز ادامه داشت.»

پس آن‏گاه، نوبت حماسه‏اى دیگر بود؛ فتح بستان و قطع ارتباط جبهه‏هاى جنوبى و شمالى دشمن در عمق اشغالى خاك ایران اسلامى، در نبرد طریق‏القدس، آذر 1360.
هم در این سال بود كه مادر انقلاب‏هاى توحیدى قرن پانزدهم هجرى، شمارى از رشیدترین فرزندان مدافع كیان خود را به پاس سه سال نبرد مظلومانه، با پاداشى از جنس نور سرافراز كرد؛ سفر به اقلیم قبله خداباوران، مولد، موطن و مدفن عصاره خلقت و سرور كائنات، حبیب حضرت اله، محمد رسول ‏اللَّه‏(ص).
سرزمین ابراهیم خلیل‏u و احمد مختارr، اینك میزبان فرزندان معنوى حضرت روح‏اللَّه، ابراهیم همت و احمد متوسلیان شده بود. ره‏آورد احمد و ابراهیم و همسفر دلاورشان مهندس محمود شهبازى فرمانده سپاه استان همدان از این سفر روحانى، تحفه‏اى تبرك یافته به نام نامى حضرت خاتم‏الانبیاr بود. سوغاتى سبز، به سبزى نهال نورس انقلاب اسلامى؛ سپید، به سپیدى سیماى دریادلان صف‏شكن جبهه‏ها؛ و سرخ، به سرخى گلبرگ‏هاى پرپر گشته ارغوان‏هاى گلستانِ آتش دفاع مقدس. مولود مقدسى كه با ولادت بهارآفرین خود در یك شامگاه سرد زمستانى سال 1360، به پاس نبردى كه توسط احمد و ابراهیم مشتركاً در جبهه غرب صورت گرفت، «تیپ 27 محمد رسول‏اللَّه‏(ص)» نامیده شد.
عجالتاً بهتر آن است كه به روزهاى آتشناك آذر سال 1360 باز گردیم؛ به نبرد طریق‏القدس.
احمد متوسلیان، ابراهیم همت، محمود شهبازى و دیگر زائران سلحشور بیت‏اللَّه الحرام، در بازگشت از سفر حج، با توانى صد چندان، بار دیگر قدم به عرصه مردآزماى جبهه‏هاى نبرد نهادند، حاج احمد متوسلیان و حاج محمدابراهیم همت در تثبیت پیروزى شكوهمند طریق القدس، نقشى حیاتى ایفا كردند.
براى حفظ و تثبیت پیروزى بستان كه حضرت امام(ره) آن را فتح‏الفتوح(24) لقب دادند، به همت فرمانده جدید نیروى زمینى ارتش، امیر سپهبد شهید على صیاد شیرازى و سردار شهید حاج محمد بروجردى فرمانده سپاه منطقه 7 كشورى؛ شامل استان‏هاى آذربایجان غربى، همدان، ایلام، كردستان و كرمانشاه، دو رشته عملیات در جبهه‏هاى غرب به اجرا درآمد. اولى موسوم به مطلع‏الفجر و دیگرى به نام محمد رسول‏اللَّه‏(ص). در آن برهه براى سپاهیان اسلام، تكِ اصلى، تكِ بستان بود كه از هشتم آذر آغاز شد و تا بیست و دوم همین ماه، به مدت چهارده شبانه روز نبرد بى‏وقفه ادامه داشت.
دو عملیات مطلع‏الفجر در 20 آذر 1360 و محمد رسول‏اللَّه‏(ص) در 12 دى ماه همین سال در جبهه غرب، از آن لحاظ اهمیت حیاتى داشتند كه نقش تك پشتیبانى را براى تثبیت فتح الفتوح بستان، سر در گم ساختن فرماندهان دشمن و به هم ریختن آرایش جنگى ارتش عراق در جبهه طریق‏القدس ایفا كردند. یكى از سرداران سپاه اسلام كه در آن زمان فرماندهى جبهه گیلان‏غرب - سر پل ذهاب را در عملیات مطلع الفجر بر عهده داشت، مى‏گوید:
«... در اثناى انجام این سه حمله، ارتش عراق، چهار سپاه در اختیار داشت. سپاه سوم در جنوب خوزستان، سپاه چهارم در شمال خوزستان، سپاه دوم در جلوى بغداد و سپاه اول جلوى سلیمانیه در غرب.
اگر ما تدبیر مناسبى براى پشتیبانى از حمله اصلى - طریق‏القدس - به كار نمى‏بستیم، بعید نبود با حمله نیروهاى ما به بستان، عراقى‏ها قواى احتیاط سپاه اول و دوم و سوم خودشان را از سلیمانیه و بغداد و جنوب اهواز، راهى بستان مى‏كردند و در این صورت كار نیروهاى عمل‏كننده ما در جبهه طریق‏القدس سخت مى‏شد.
به همین دلیل، ما دو عملیات پشتیبانى مطلع‏الفجر و محمد رسول‏اللَّه‏(ص) را در غرب كشور انجام دادیم. با توجه به حساسیت زمانى و دشوارى شرایط نبرد در محور گیلان غرب - سرپل ذهاب، آقاى بروجردى شخصاً در منطقه عملیاتى مطلع‏الفجر حاضر شد... از طرف دیگر، حاج احمد به‏عنوان فرمانده محور عملیاتى محمد رسول‏اللَّه [rمریوان - پاوه‏]، با مشكل كمبود مهمات و تجهیزات مواجه بود. نیروهایش هم از حیث آموزش مشكل داشتند. نیروهایى كه در اختیار حاج احمد قرار گرفت، براى جنگ در شرایط ویژه جبهه‏هاى غرب، آموزش كافى ندیده بودند. حاج احمد با استفاده از نیروهاى كادر جوانى كه طى جنگ‏هاى كوهستانى محدود توانسته بود تربیت كند - بچه‏هایى مثل حسین قُجه‏اى، رضا چراغى، على‏اصغر رنجبران، عباس كریمى، على‏رضا ناهیدى و ... و امثالهم - تن به اجراى عملیات سنگین و دشوار محمد رسول‏اللَّه‏(ص) داد. چرا؟ به این خاطر كه قواى احتیاط تازه نفس سپاه یكم ارتش عراق در سلیمانیه، مجال رفتن به جنوب را پیدا نكنند و پیروزى بستان به خطر نیفتد. حاج احمد با همه كاستى‏هایى كه از حیث شناسایى، كمبود مهمات و آموزش نیروهایش با آنها مواجه بود، راهى این عملیات شد. بگذریم از مرارت‏هایى كه در اثناى این حمله متحمل آن شد.
این‏جاست كه مى‏خواهم به مسأله ظریفى اشاره كنم. احمد با همه قدرتى كه داشت، رمز موفقیت او، در تبعیت متعصبانه از روند سلسله مراتب ولایى مدیریت جنگ بود. او با آن همه صلابت، در دست فرمانده رده بالاترش - آقاى بروجردى - از یك تكه موم هم نرم‏تر بود. در بین كلیه فرماندهان سپاه منطقه 7 كشورى، حاج احمد با همه تندروى‏هایى كه داشت، اولین فرمانده‏اى بود كه حكم آقاى بروجردى را سمعاً و طاعةً روى چشم مى‏گذاشت و اطاعت مى‏كرد.»
بخش پایانى سخنان فوق، اشاره جالبى دارد به مسأله اطاعت بى‏چون و چراى حاج احمد از سلسله مراتب ولایى مدیریت در سپاه كه سردار رشید اسلام حاج همت، از آن با تعبیر شیواى «ولایت‏پذیرى» یاد كرده است. برخلاف سیستم اطاعت كوركورانه متداول در ارتش‏هاى متعارف دنیا، انقلاب اسلامى، در نخستین ارتش مكتبى جهان - سپاه پاسداران انقلاب اسلامى - مناسباتى توحیدى مبتنى بر رُكنِ رَكینِ ولایت به وجود آورد كه براساس آن، دیگر افراد یك مجموعه نظامى، صرفاً در حكم مهره‏هایى بى‏روح و فاقد اراده؛ چیده شده بر صفحه شطرنج میلیتاریزم متعارف نبودند؛ بلكه مجمعى از برادران ایمانى با مسؤولیت‏هایى خرد و كلان و متفاوت، لكن معتقد به اداى تكلیف، براساس دو محور وجدان كار و انضباط جمعى به شمار مى‏رفتند. روى دیگر سكه ولایت‏پذیرى فرمانده مادون از سردار مافوق در سپاه، عشق و ارادت سردار مافوق به فرماندهان زیردست خود بود؛ امرى كه به عنوان مثال در رابطه لطیف و برادرانه حاج محمد بروجردى با حاج احمد به وضوح دیده مى‏شد. یكى از سرداران سپاه غرب، به این عُلقه معنوى اشاره جالبى دارد:
«... یادش بخیر، آقاى بروجردى زمان تشكیل جلسات شوراى فرماندهى سپاه منطقه 7 را با آمد و رفت حاج احمد تنظیم مى‏كرد؛ این كه حاج احمد چطور مى‏تواند خودش را به كرمانشاه برساند و بعد از ختم جلسه چطور مى‏تواند به مریوان برگردد. آخر این نكته مهمى بود. اگر جلسات ما عصر تمام مى‏شد، بازگشت حاج احمد از كرمانشاه به مریوان مصادف مى‏شد با تاریك شدن هوا. در تمام این جلسات، احمد تأكید عجیبى داشت كه باید سریع خودش را به مریوان برساند. مى‏گفتیم: حالا امشب را همین جا بمان، صبح برو، خداى ناكرده، بین راه كمین مى‏خورى.
مى‏گفت: نه! الان حضور من در مریوان، مهم‏تر از این است كه بخواهم شب را این‏جا با شما بمانم. براى این‏كه كوچكترین حادثه احتمالى در آن‏جا، در روند تدابیرى كه دارم در منطقه اجرا مى‏كنم، اثر مى‏گذارد.
به همین دلیل آقاى بروجردى طورى شروع جلسات ما را تنظیم مى‏كرد كه احمد سر وقت بتواند به كرمانشاه بیاید و طورى آن را تمام مى‏كرد كه او بتواند به وقت به مریوان برگردد و بین راه كمین نخورد. حالا شاید شما دلتان بخواهد خاطرات ما از احمد این‏طور باشد كه بگوییم مثلاً 10 تا نفربر و تانك را با آر.پى.جى زد و این جور شیرین كارى‏هاى آرتیستى!... نه برادر، همین كه فرمانده مقتدرى مثل آقاى بروجردى، جلسات ما را با آمد و رفت حاج احمد - این انسان عزیز - تنظیم مى‏كرد، خودش براى ما یك دنیا مطلب است!».
بخش عمده‏اى از حساسیت سردار بروجردى نسبت به مسأله رفت و آمد حاج احمد از مریوان به كرمانشاه، ناشى از عدم رعایت برخى ضروریات امنیتى توسط حاج احمد در این آمد و شدها بود. این دغدغه خاطر سردار بروجردى، صرفاً ریشه در مسائل عاطفى و احساسات شخصى نداشت. با بركنارى بنى‏صدر و شكست قطعى تحركات سیاسى گروهك‏ها، در سال 1360، جبهه متحد ضدانقلاب، به منظور جبران افلاس و ورشكستگى سیاسى خویش، به آخرین حربه موجود؛ یعنى عملیات آشكار تروریستى و قتل‏عام اقشار مختلف مردم روى آورده بود.
دیگر دامنه كشتار وحشیانه نیروهاى انقلاب به كردستان محدود نمى‏شد و دیگر شهرها و روستاهاى كشور - از جمله كرمانشاه - نیز عرصه تحركات مذبوحانه تیم‏هاى تروریستى ضدانقلاب، خصوصاً عوامل روسیاه گروهك ضدخلقى منافقین و مؤتلفین چپ آمریكایى آن شده بود. به گفته یكى از رزمندگان سپاه مریوان:
«... حاج احمد متوسلیان همیشه عادت داشت براى سفرهاى بین شهرى در منطقه، برود ترمینال و با اتوبوس و دیگر وسایل نقلیه عمومى روانه مقصد مورد نظرش بشود. براى رفتن به كرمانشاه و شركت در جلسات شوراى فرماندهى منطقه 7 هم، مى‏رفت و مثل سایر مردم سوار مینى‏بوس‏هاى خطى مریوان - كرمانشاه مى‏شد. در این سفرها همیشه ملبس به لباس فرم سپاه و آن اوركت خاكى مستعمل خودش بود و تنها ابزار دفاعى او هم یك قبضه كلت كمرى بود كه همیشه به همراه داشت. به قول معروف، با این سر و وضع خودش عین یك سیبل متحرك براى ضدانقلاب شده بود. بچه‏هاى سپاه مریوان هم كه مى‏دانستند هر بحثى با او درباره خلاف مصلحت بودن این نحوه تردد، باعث عكس‏العمل تند و غضب حاج احمد مى‏شود و راه به جایى نمى‏برد، به ناچار مى‏سوختند و مى‏ساختند و دم برنمى‏آوردند... مدتى به این منوال گذشت تا یك روز كه منتظر بازگشت حاجى از كرمانشاه بودیم، با كمال تعجب، دیدیم او سوار بر یك جیپ لندرور دارد مى‏آید. این جیپ متعلق به ستاد منطقه 7 بود و معمولاً آقاى بروجردى براى سركشى به مناطق سپاه غرب از آن استفاده مى‏كردند... خلاصه، ما كه از این قضیه خیلى تعجب كرده بودیم، تصمیم گرفتیم به هر قیمت ممكن، از ته و توى ماجرا سر در بیاوریم... نهایتاً حاج احمد با یك لحن ناراضى قضیه را براى ما تعریف كرد و گفت:
آقا میرزا(25) باعث و بانى شدند كه من گرفتار ماشین بیت‏المال بشوم! دفعات قبل كه به كرمانشاه مى‏رفتم، ایشان این همه اصرار به خرج نمى‏دادند. مى‏گفتند: شما ماشین لازم ندارى؟ ما هم مى‏گفتیم: نه! ولى نمى‏دانم چه سرى در كار بود كه این بار وقتى جلسه تمام شد و خواستم برگردم مریوان، مرا احضار كرد و با یك تأكیدى بحث خطرناك بودن رفت و آمدهاى مرا به میان آورد. خواستم یك جورى، با مزاح و این حرف‏ها، مطلب را به خیر و خوشى رفع و رجوع كنم كه یك دفعه، ایشان خیلى جدى به ما خطاب كرد و گفت: برادر احمد! دوستى و احترام ما به جاى خود؛ ولى انگار شما نمى‏خواهید زیر بار حرف حساب بروید. حالا كه این‏طور است؛ به‏عنوان فرمانده شما، شرعاً و عرفاً حكم مى‏كنم بروید و لندرور ستاد را تحویل بگیرید و براى رفت و آمد به كرمانشاه از آن استفاده كنید...
آمدم اعتراض كنم كه باز آقا میرزا گفت: دیگر بحثى نداریم! تكلیف دارید به دستور عمل كنید! این شد كه ما به خاطر اجراى حكم شرعى ایشان ماشین را برداشتیم و آوردیم مریوان.
... البته مرغ حاج‏احمد همچنان یك پا داشت! براى این كه دستور آقاى بروجردى را نقض نكند، در رفت و آمد به كرمانشاه سوار لندرور مى‏شد؛ ولى هر وقت مى‏خواست به تهران برود، تا سنندج را با این جیپ مى‏رفت و آنجا به این عنوان كه سفر شخصى من دخلى به استفاده از وسیله بیت‏المال ندارد، جیپ را با راننده به مریوان برمى‏گرداند و مى‏رفت ترمینال، سوار اتوبوس مى‏شد و به تهران مى‏رفت!».
در یكى از همین روزهاى تردّد حاج احمد با آن «ماشین بیت‏المال» بود كه:
«... سوار بر لندرورِ مرحمتىِ حاج‏آقا بروجردى، داشتیم همراه حاج‏احمد از مریوان خارج مى‏شدیم. مطابق معمول، حاجى مى‏خواست به پایگاه‏هاى اطراف سركشى كند. آن روزها به دلیل در پیش بودن عملیات محمد رسول‏اللَّه(ص)، به تازگى یك سرى نیروى بسیجى براى‏مان فرستاده بودند و حاج‏احمد خیلى خودش را مقید مى‏دانست تا به آنها رسیدگى كند. اواسط راه، یك دفعه دیدم حاج احمد با یك لحن تند و آشفته‏اى به من نهیب مى‏زند: على، بزن كنار!
من كه از این برآشفتگى ناگهانى حاجى خیلى دستپاچه شده بودم، پرسیدم: چى شده حاجى مگه؟ با تیغه دست محكم روى داشبورد كوبید و گفت: به تو مى‏گم بزن كنار، همین حالا!
كوبیدم روى ترمز. به خاطر یخبندان دى‏ماه و سطح لغزنده جاده، ماشین كمى سُر خورد تا در حاشیه جاده متوقف بشود. حاجى معطل نكرد، سریع از ماشین بیرون پرید.
من هم پشت سرش از ماشین خارج شدم. دیدم آن دست جاده، یك بچه بسیجى حدوداً چهارده - پانزده ساله، روى یك تَلِ بزرگ برفى، ایستاده. مثلاً نیروى تأمین جاده بود. یك دست لباس خال پلنگى گل و گشاد به تن داشت. زبانه پوتین‏هایش بیرون زده بودند و بندهاى‏شان هم باز بود. جیب خشاب‏هایش به صورت كج و معوجى از فانسقه‏اش آویزان بود. تفنگ ژ-3 را هم به جاى آنكه روى دست گرفته باشد، از بند به شانه‏اش انداخته و براى گرم كردن خودش، توى دست‏هاى كبود شده‏اش«ها» مى‏كرد. خلاصه، هیچ‏چیز او به یك نیروى تأمین جاده شباهت نداشت. حالا، از این طرف، احمد هم با آن لباس كردى تنش و كلاه‏كشىِ كاموایى كه لبه آن را تا زیر ابروهایش پایین كشیده بود، هیبت غریبى داشت و با چنین سر و وضعى مثل برقِ بلا داشت مى‏رفت به سمت آن بنده خدا. معلوم بود از این برخورد بوى خوشى به مشام نمى‏رسد. فهمیدم اگر دیر بجنبم، حتماً با او برخورد تندى خواهد كرد. سریع خودم را به حاجى رساندم اما دیگر دیر شده بود.
احمد تا با او رودررو شد، با یك قهر و غضبى گفت: این چه وضع نگهبانى دادن است؟ چه كسى به تو آموزش داده؟ اصلاً بگو ببینم، چه كسى تو را اینجا تأمین گذاشته؟!
بعد هم دست دراز كرد، تفنگ را از سرشانه او قاپید، سریع خشاب آن را در آورد و گلنگدن كشید و تو لوله نگاهى انداخت و باز غرّید: این تفنگه یا لوله بخارى! از آن طرف، آن طفل معصوم كه بدجورى از این برخورد توفانى احمد یكّه خورده بود، با آن جُثّه لاغر و قد و قواره كوچكش، عین یك گنجشك داشت مى‏لرزید و فقط بِر و بِر داشت به این تازه وارد اخمو و تندخو نگاه مى‏كرد. احمد پرسید: نیروى كدام پایگاهى؟ به زحمت لب باز كرد و گفت: سروآباد. احمد تفنگ را به طرف او گرفت اما پسرك یكدفعه‏اى بُغضش تركید و همان‏طور كه سرش را بالا گرفته بود و توى چشم‏هاى احمد زل زده بود، اشك از چشم‏هایش سرازیر شد و گفت: تو خودت كى هستى كه آمده‏اى سر من داد مى‏زنى؟ اسمت چیه؟ نیروى كدام پایگاهى؟
آقا، احمد را مى‏بینى؛ متعجب در سكوت به او خیره شده بود. پسرك با همان بغض و اشك و لحن معترض توى سینه احمد درآمد كه: لااقل خوب بود مى‏دانستى من كى هستم!... اصلاً تو مى‏دانى فرمانده من كیه؟... دعا كن، فقط دعا كن پاى من به مریوان نرسد! اگر به مریوان بروم، یكراست مى‏روم پیش برادر احمد، او مى‏داند حق كسانى كه به خودشان جرأت بدهند سر بسیجى داد بزنند را چطور كف دست‏شان بگذارد! حالا چرا لال شدى؟ یالاّ اسم خودت را بگو ببینم! اسم مسؤولت چیه؟
آقا، تازه فهمیدیم طفلك چون یك راست از سنندج به سروآباد رفته، اصلاً احمد را قبلاً ندیده و نمى‏شناسد. از آن طرف، حاجى را مى‏گویید؟ همان جا صد بار مُرد و زنده شد. رفت جلو و با آن دست‏هاى درشتش، این بسیجى كوچك را در آغوش گرفت و در حالى كه او را مثل جان شیرین در آغوش خودش مى‏فشرد، با یك لحن بُغض‏آلودى به زحمت گفت: غلط كردم برادر جان... غلط كردم!
آن طفلك هم كه هنوز متوجه موضوع نشده بود، در حالى كه به سختى تقلاّ مى‏كرد از آغوش احمد خارج شود، مى‏گفت: اینها را به من نگو، تو بازداشتى، پُستم كه تمام شد، یك راست مى‏برمت پیش برادر احمد!».
در شامگاه هفتم دى ماه سال 1360، آخرین جلسه هماهنگى فرماندهان سپاهى و ارتشى جهت اجراى عملیات محمد رسول‏اللَّه‏(ص) به ریاست حاج احمد متوسلیان در مریوان تشكیل شد. جانشین وقت واحد اطلاعات - عملیات سپاه مریوان، چكیده‏اى از مشروح مذاكرات به عمل آمده در جلسه مزبور را در دفترچه یادداشت خود ثبت كرده است؛ كه بخش‏هایى از این صورت جلسه را جهت ثبت در این كتاب برگزیدیم. از آنجا كه نویسنده صورت جلسه مزبور، به عادت معهود عناصر اطلاعاتى، بناى نگارش را بر خلاصه نویسى و ثبت مهم‏ترین سرخطهاى مباحث مطروحه قرار داده است، جهت استبصار ذهنى و رفع ابهام هر چه بیشتر خواننده محترم، آوردن پاره‏اى توضیحات و عبارات، ضرورى به نظر مى‏رسید. هم از این‏رو، جهت حفظ امانت و سندیت این صورت جلسه، مطالب توضیحى را در داخل كروشه به آن افزوده‏ایم:
بسمه‏تعالى‏

به هر جهت معضل ممانعت بنى‏صدر از اعزام نیرو به كردستان، تنها مشكل احمد نبود. اوایل دى ماه سال 59 خبر رسید كه به دستور رییس جمهور و فرمانده كل قوا، سپاه مورد تحریم تسلیحاتى ایشان قرار گرفته است! به گفته یكى از سرداران ارشد سپاه:
«... بچه‏هاى سپاه در جبهه، با هماهنگى ارتش مقدارى سلاح و مهمات تحویل مى‏گرفتند. تا این كه بنى‏صدر خائن متوجه این قضیه شد و او كه نمى‏توانست وحدت سپاهى و ارتشى را تحمل كند، بعد از گذشت سه ماه از شروع جنگ تحمیلى، با ابلاغ دستورى كه من شخصاً آن را دیدم، به ارتش فرمان داد؛ حتى یك فشنگ هم به سپاه تحویل داده نشود!
به این ترتیب، ما از همان اندك تجهیزاتى كه برادران ارتش به ما مى‏دادند، محروم شدیم.»
در آن برهه آكنده از تنهایى‏ها و تلخكامى‏ها، تنها سنگ صبور احمد و دیگر سرداران سپاه غرب، فرمانده دریادل سپاه منطقه 7 كرمانشاه، معلم كبیر جهاد و ایثار حاج محمد بروجردى بود. مكاتبات احمد در این مقطع، به عنوان زبده‏ترین فرمانده جبهه‏هاى كردستان با فرمانده مافوق خود، سرشار از جملاتى آتشین در اعتراض به خیانت‏ها و كارشكنى‏هاى متعمدانه لیبرالیزم منحط و گل سرسبد این پهلوان پنبه‏ها بنى‏صدر بى‏آبرو است. به‏عنوان نمونه، ذیلاً بخشى از یك نامه احمد را خطاب به سردار بروجردى آورده‏ایم:
«... توصیه‏هاى شما را به گوش دل شنیدیم... اما واللَّه، دلم از مظلومیت سپاه و این همه حق‏كشى خون است. تا كى ما باید دندان روى جگر بگذاریم؟... رییس‏جمهور است؟ فرمانده كل قواست؟ روزى نیست كه علیه سپاه جوسازى نكند. آقاى ناپلئون شانزه لیزه [بنى‏صدر]، سپاه مریوان را تحریم تسلیحاتى كرده... با كارچرخان‏هاى خودش رفته، نشسته زیر تركش كولرهاى گازى سنگر ویلایى همایونى،(20) در وحدتى دزفول، لافِ مقاومت مى‏زند. بارها، در پاكسازى مواضع ضدانقلاب، از توى مقرهاى اینها، پوستر فرمانده كل قوا و نوارهاى سخنرانى رییس‏جمهور محترم را پیدا كرده‏ایم... به جاى فرستادن نیرو به غرب، هر روز با سخنرانى و مقاله‏هاى كذب، میان نیروهاى مؤمن سپاه و ارتش تفرقه درست مى‏كند... حرفى بزنى، آقایان پاى ولایت را وسط مى‏كشند، مى‏گویند تضعیف فرمانده كل قوا، تضعیف امام است... من مى‏گویم فرمانده‏اى كه عدالت ندارد، ولایت هم ندارد...
مرید شما، احمدمتوسلیان»
یكى از مسؤولان ستاد منطقه 7 سپاه كشورى، در مورد مكاتبات احمد با سردار محمد بروجردى مى‏گوید:
«... پیام‏هاى برادر احمد، بس كه تند و تیز بود، از توى پاكت درنیامده، دست و بال آدم را مى‏سوزاند! گمان نكنم در طول تاریخ 8 سال جنگ، كسى بتواند مكتوباتى لنگه نامه‏هاى برادر احمد به ستاد منطقه 7 پیدا كند. عكس‏العمل آقاى بروجردى در برابر نامه‏هاى تند احمد خیلى جالب بود. ایشان علاقه عجیبى به برادر احمد داشت... براى همین هم اصلاً از تندى لحن نامه‏هاى او نمى‏رنجید. بعضى اوقات مى‏دیدم كه حین مطالعه نامه‏هاى احمد، لبخند شیرینى روى لب‏هاى حاج محمد بروجردى نقش مى‏بست. دست آخر هم به ما دستور مى‏داد تندى‏هاى پیام احمد را بگیریم و تمامى كمبودها و مشكلات او را به تهران و مراكز مافوق منعكس كنیم.»
البته همین نامه‏هاى سانسور شده نیز كه بنا بر مصلحت‏اندیشى دلسوزانه سردار بروجردى، تندى‏هاى آنها گرفته شده بود، باز چنان آتشناك بود كه خرمن تفرعن پوشالى بزرگترین اندیشه قرن و كباده‏كشان منافق و لیبرال او را به آتش كشد. پادوهاى موجه بنى‏صدر و اذناب مركزنشین وى نیز كژدم صفت، به اقتضاى طبیعت فاسقانه خویش عمل كردند. ماشین جعل و تهمت و شایعه‏سازى جبهه متحد ضدانقلاب به كار افتاد و این بار، آماج تیرهاى زهرآگین عقده‏گشایى لیبرالیزم منحط، كسى نبود مگر اَسَدِ اُحُدِ كردستان، احمد متوسلیان.
سَحَره فرعون «من سالار»، براى مشوه ساختن سیماى درخشان این سرباز مخلص ولایت، ریسمانِ شایعات فریبنده خویش را به سیمابِ مكرى مهلك آغشتند؛ غافل از آن كه «و مكروا و مكراللَّه و اللَّه خیرالماكرین»!
«... از جمله شایعاتى كه لیبرال‏ها علیه او سر زبان‏ها انداختند، این بود كه شایع كردند فرمانده سپاه مریوان، منافق است! البته وقتى این شایعه به گوش احمد رسید، با یك حلم و صبر عجیبى با این قضیه برخورد كرد. با آن كه از درون مى‏سوخت، هیچ به روى خودش نیاورد و فقط مى‏خندید!
كار به حدى بالا گرفت كه یك روز خبر رسید از دفتر حضرت امام(ره) او را خواسته‏اند. احمد كه سخت نگران وضعیت حساس جبهه مریوان در آن روزهاى دشوار جنگ‏هاى كردستان بود، در هر صورت بلند شد آمد تهران، رفت و خودش را به دفتر حضرتِ امام(ره) معرفى كرد... بعد از مراجعت به مریوان، آن‏قدر خوشحال بود كه وَجد و خوشحالى او حد و مرزى نداشت. سرانجام در برابر اصرار شدید بچه‏ها حاضر شد آنچه را دیده بود، براى‏مان تعریف كند. مى‏گفت: رفتم ببینم چه كارم دارند. دیدم قرار شده برویم دست‏بوسى حضرت امام. توى دفتر، به من گفتند: شما احمد متوسلیان هستید؟ گفتم: بله، منم. گفتند: الان كه خدمت حضرت امام مى‏روى، مثل حالا كه توى چشم‏هاى ما نگاه مى‏كنى، آنجا به چشم‏هاى امام نگاه نكن! فقط جواب سوالات آقا را بده، هیچ مسأله‏اى هم نیست. نگران نباش.
بعد ما را بردند خدمت امام. دیگر نفهمیدم چه شد... بغض گلویم را گرفته بود. خدایا! مگر مى‏شد باور كرد؟ مرا به خدمت امام آورده‏اند!... بعد دیدم امام فرمود: احمد، شما را مى‏گویند منافق هستى؟! گفتم: بله، همین حرف‏ها را مى‏زنند!... دیگر نتوانستم چیزى بگویم. بعد، امام فرمود: برگرد، برو به همان جا كه بودى، محكم بایست و به كارت ادامه بده!... وقتى احمد به اینجاى حكایت رسید، با ذوق و شوق گفت: حالا دیگر غمى ندارم، تأییدیه از حضرت امام گرفتم.»
اسد صف‏شكن سپاه انقلاب در پى مراجعت از محضر مسیحایى پیر جماران با روحیه‏اى صد چندان نیرومندتر از گذشته؛ دلگرم به الطاف خفیه الهى و موید به تأییدات نایب برحق قطب عالم امكان، دیگر بار جوشنِ بى‏پشتِ جهاد بر تن راست كرد و به كار پیكار بى‏امان خویش با روبهان زشت‏خوى ضدانقلاب و دشمن متجاوز بعثى استمرار بخشید.
در پى حلول سال نو شمسى - 1360 - و پخش پیام نوروزى حضرت امام(ره) كه این سال را سال اجرا و حاكمیت قانون لقب داده بود، احمد به سرعت سلسله عملیات آزادسازى ارتفاعات استراتژیك نوار مرزى غرب مریوان؛ از شمال به جنوب را آغاز كرد. اهم دستاوردهاى احمد در این رشته نبردها، به قرار ذیل مى‏باشد:
1- آزادسازى قله سوق‏الجیشى تَتِه در چهارم فروردین 1360.
2- باز پس‏گیرى پاسگاه مرزى ژالانه - پاسگاه شهدا - در نوزدهم فروردین 1360.
3- تصرف دكل مرزى كمانجیر، مشرف بر خاك عراق در ششم اردیبهشت 1360.
4- تسخیر ارتفاع 2890 مترى اورامان تخت و دفع حملات ارتش عراق براى اشغال این مرتفع‏ترین قله مرزى در بیست و یكم اردیبهشت 1360.
5- تصرف منطقه مرزى ملخور و تسخیر قله بلند دالانى، مشرف بر شهرهاى خرمال، بیاره، طُویله، سیدصادق و شانه‏درى عراق و زیر دید و تیر قرار گرفتن پادگان‏ها و مراكز امنیتى رژیم متجاوز بعث در این مناطق و انهدام كلیه پاسگاه‏هاى مرزى دشمن؛ در ششم خرداد 1360.
6- در هم كوبیدن تهاجم گسترده 2 تیپ تازه نفس سپاه یكم ارتش عراق(21) در هشتم خرداد 1360. نیروهاى این دو تیپ عراقى كه پس از تجاوز به ارتفاعات مرزى «قوچ سلطان» در شمال‏غربى جبهه مریوان و نفوذ به عمق هشت كیلومترى خاك ایران در صدد باز پس گیرى ارتفاعات آزاد شده؛ خصوصاً قله دالانى برآمده بودند، در برابر تدابیر دفاعى هوشمندانه احمد و رشادت‏هاى رزمندگان سپاه مریوان، زمین‏گیر شده و كارى از پیش نبردند.
همزمان با آغاز سلسله نبردهاى بهارى 1360 احمد، خبر رسید كه نماینده حضرت امام در شوراى عالى دفاع و امام جمعه تهران؛ حضرت آیت‏اللَّه خامنه‏اى، قرار است به قصد بازدید از مناطق عملیاتى غرب، دیدارى هم از جبهه مریوان داشته باشند. در اواخر فروردین سال 60، ایشان وارد مریوان شدند. احمد با ارادتى زایدالوصف از نماینده امام استقبال كرد و طى جلسه‏اى مفصل در محل ساختمان روابط عمومى سپاه مریوان اهم دستاوردهاى رزمندگان تحت امر خود در نبردهاى اخیر و وضعیت استقرار و آرایش واحدهاى تابعه سپاه یكم نیروى زمینى ارتش بعث در 120 كیلومتر حوزه استحفاظى سپاه مریوان در نوار مرزى - از جنوب دهانه دره شیلر تا شمال نوسود - را به استحضار حضرت آیت‏اللَّه خامنه‏اى رساند.
این دیدار به حدى براى حضرت آیت‏اللَّه خامنه‏اى تأثیرگذار بود كه معظم‏له پس از مراجعت به تهران، در جریان نخستین مراسم نماز جمعه، طى خطبه دوم، ضمن افشاگرى پیرامون خباثت‏هاى مدعیان روشنفكرى و تخصص و سران گروهك‏هاى ضدانقلاب، دفعتاً از احمد متوسلیان، رنج‏ها و رشادت‏هاى او، در جایگاه یكى از میلیون‏ها جوان مؤمن و انقلابى این مرز و بوم در نبرد با دشمنان داخلى و متجاوزین خارجى یاد كرد و فرمود:
«... جوان پاسدارى را در مریوان دیدم كه با صد و هشتاد نفر از تهران بلند شده، دو سال قبل رفته جبهه، امروز از آن صد و هشتاد نفر، فقط او و دو نفر دیگر زنده‏اند، بقیه شهید شده‏اند. او هم هر لحظه آماده شهادت است! [تكبیر پرشور نمازگزاران‏]».(22)
به‏دنبال پیروزى‏هاى غریبانه احمد در نبردهاى مرزى، بنى‏صدر و كارگزاران مُزَوّرِ او در «دفتر هماهنگى رییس‏جمهور»، بر آن شدند تا ضمن زمینه‏سازى براى بازدید فرمانده كل قوا از جبهه مریوان، با سوء استفاده تبلیغاتى گسترده از این واقعه، سرپوشى بر خیانت‏ها و كارشكنى‏هاى او در امر نبردهاى غرب و همچنین توجیهى براى شكست‏هاى مفتضحانه جبهه جنوب دست و پا كنند. در همین رابطه، بنى‏صدر خود به سنندج آمد و كارگزار فرهنگى دفترش را براى زمینه‏سازى بازدید تبلیغاتى‏اش، به مریوان فرستاد. بهتر است ادامه ماجرا را جانشین وقت واحد اطلاعات سپاه مریوان بازگو كند:
«... قرار بود بنى‏صدر به مریوان بیاید، لذا آقاى «م.گ» را به نمایندگى از طرف خودش، جلوتر به مریوان فرستاده بود تا مقدمات ورود و پذیرایى شاهانه از جناب سپهسالار شانزه‏لیزه را در آنجا فراهم كند. به محض این كه احمد از قضایا با خبر شد، رفت به اتاق بى‏سیم سپاه مریوان و به پادگان سنندج بى‏سیم زد و خیلى قرص و محكم گفت: احمد متوسلیان هستم، پیامى براى مهمان محترم شما دارم؛ به آقاى بنى‏صدر بگویید حتى خوابِ آمدن به منطقه مریوان را هم نباید ببیند! از آن طرف خط گفتند: رییس‏جمهور مى‏خواهد شخصاً با نماینده خودش صحبت كند، بگویید بیاید پشت خط. احمد گوشى را به دست آن آقا داد. او هم برگشت پاى بى‏سیم به بنى‏صدر گفت: آقا، فرمانده سپاه اینجا مى‏گوید رییس‏جمهور حق ندارد پایش را به مریوان بگذارد.
یك لحظه سكوت كرد، بعد برگشت به احمد گفت: ایشان مى‏فرمایند به فرمانده سپاه مریوان بگویید تو اصلاً در حدى نیستى كه با من این طور صحبت كنى. كارى نكن تو را بدهم دست دادگاه نظامى! من بعد از امام، نفر دوم این نظام هستم.
احمد به آن آقا گفت: به او بگویید من دادگاه نظامى گنده‏تر از تو را هم دیده‏ام - منظورش دادگاه نظامى رژیم شاه بود - اما این هم كه مى‏گویى نفر دوم نظام تو هستى، بدان كه این نظام، نظامِ اسلامى است و پیغمبر اسلام هم فرموده: انّ اكرمكم عنداللَّه اتقیكم. در این نظام هر كس بالاتر باشد، متقى‏تر هم باید باشد، من بویى از تقوا از تو نمى‏شنوم!
آقاجان، كار بالا گرفت. بنى‏صدر شروع كرد به خط و نشان كشیدن و این بار پیغام فرستاد: من تا 10 دقیقه دیگر با هلى‏كوپتر به مریوان مى‏آیم تا ببینم تو چطور مى‏خواهى جلوى من را بگیرى!
احمد به همان كارگزار بنى‏صدر گفت: به او بگو فلانى مى‏گوید ما اینجا كالیبر 50 داریم، آنقدر اطراف هلى‏كوپترش تیر اخطارى مى‏زنیم و توى هوا نگهش مى‏داریم كه اصلاً نتواند به زمین بنشیند.
بعد از آن كه آن شخص پیغام احمد را به بنى‏صدر منتقل كرد، دیگر بنى‏صدر چیزى نگفت. فهمید حریف احمد نمى‏شود. این شد كه به آدم خودش دستور داد تا سریع به سنندج برگردد. او هم برگشت.
حالا بنده براى روشن شدن ذهن كسانى كه این خاطره را مى‏شنوند، ناچارم یك نقبى به اوضاع و شرایط آن روزها بزنم تا بدانید احمد برخوردش با بنى‏صدر ابداً از روى هواى نفس نبود. درست چند روز قبل‏تر، طى عملیات اول «بازى دراز»، عقاب هوانیروز اسلام، شهید على‏اكبر شیرودى مظلومانه شهید شده بود. ماجراى برخورد او با بنى‏صدر مدعى تخصص در جنگ و آن جمله معروف شیرودى كه به بنى‏صدر گفت: «از قول ما به امام بگویید در جبهه‏ها، این تعهد است كه مى‏جنگد، نه تخصص»، را همه به یاد داشتیم.
به محض شهادت شیرودى، بنى‏صدر یك نامه بلند بالا و خیلى پرآب و تابى على‏الظاهر خطاب به همسر شهید شیرودى و در واقع، با هدف مطرح كردن خودش به عنوان همرزم نزدیك شیرودى، توى روزنامه‏اش چاپ كرد و حتى آن را داد رادیو - تلویزیون هم چندین بار در اخبار خواندند. خیلى وقاحت به خرج داده بود. شاید در این عالم، هیچ‏كس در نظر شهید شیرودى از بنى‏صدر منفورتر نبود، حالا او داشت بساط شارلاتان‏بازى خودش را زیر مَحملِ مرثیه‏سرایى براى شهید شیرودى پهن مى‏كرد.
احمد از این قضیه بدجورى برافروخته شد. حالا هم همان كسى كه سپاه مریوان را تحریم نیرو و تسلیحاتى كرده بود، مى‏خواست بیاید به حساب خون‏هاى به ناحق ریخته شهداى مظلوم جبهه مریوان، خودش را در انظار مردم ساده پشت جبهه به عنوان «سپهسالار پیروز جنگ» جا بزند
منتها كور خوانده بود، احمد كسى نبود كه بشود به این راحتى بازى‏اش داد!».
در جریان برگزارى دومین سمینار سراسرى فرماندهان سپاه سراسر كشور در پادگان غدیر اصفهان، احمد طى سخنرانى مبسوطى، ضمن تشریح گوشه‏هایى از مصائب ناگوار مبتلا به جنگاوران انقلابى در جبهه‏هاى غرب غریب دردمندانه گفته بود:
«... تمام صحبت‏هاى من، نتیجه دو سال و سه ماه حضور در مناطق غرب كشور، از فرداى شروع ماجراهاى كردستان است... به خدا سوگند كه ما در غرب، خودمان را به آب و آتش زدیم تا بتوانیم به مرز برسیم. ما در غرب، در دو جبهه مى‏جنگیم. یكى جبهه داخلى كه گروهك‏هاى ضدانقلابند و جبهه دوم هم قواى صدامى هستند.
وقتى صحبت از جنگیدن در غرب مى‏شود، صحبت از جنگیدن در عمق دره‏هایى است كه بر سطح آنها برفى به ارتفاع 9 متر نشسته؛ صحبت از جنگیدن بر فراز قله‏هایى به ارتفاع دو تا سه هزار متر است؛ جایى كه انسان یخ مى‏بندد و امكان تحمل حتى 10 دقیقه نگهبانى هم سخت است؛ اما به شكرانه خدا، با وجود تمام سختى‏ها، برادران ما تا به امروز مقاومت كرده‏اند. بعد از پیام اخیر حضرت امام عوامل گروهك‏ها در دسته‏هاى 20 الى 30 نفرى به سپاه تسلیم شدند و تفنگ‏هایشان را تحویل دادند؛ كه ما با استفاده از همین تسلیحات توانستیم برادرانى را كه مایل بودند در این جبهه بجنگند، تجهیز كنیم. درباره حماسه مقاومت مظلومانه این عزیزان در غرب، خوب است همین جا به عنوان نمونه عرض كنم كه در جریان تصرف قله مرتفع تته در شب چهارم عید [سال 1360]، درست در زمانى كه دشمن فكرش را هم نمى‏كرد در منطقه‏اى كوهستانى و سردسیر كه قطر برف روى زمین گاه تا 11 متر هم مى‏رسید، نیرویى بتواند ارتفاعات را بگیرد و در آن قله یخ‏زده دوام بیاورد، ما وارد عمل شدیم. برادران ما با توكل به خدا حمله كردند و قله تته آزاد شد. با توجه به این كه هواى منطقه مه‏آلود بود و هلى‏كوپتر قادر نبود براى رساندن تداركات بالاى قله برود، برادران ما روى قله، فاقد كمترین امكانات بودند. نه چادرى داشتند و نه حتى كیسه خواب؛ حتى غذایى هم به آنها نمى‏رسید. با این وجود روى آن قله در محاصره نیروهاى مشترك ارتش عراق و ضدانقلاب تا پاى جان مقاومت كردند و به یمن همین مقاومت مظلومانه، قله تثبیت شد. در این حمله ما 15 شهید دادیم. از این پانزده نفر، فقط 4 نفر با اصابت گلوله دشمن به شهادت رسیدند. 11 نفر دیگر بر اثر شدت سرما و لغزندگى سطح یخ‏زده قله تته، از بالاى ارتفاع سقوط كردند و بر اثر اصابت به صخره‏هاى ته دره‏ها، پیكرهاى پاك آنان پاره پاره شد. مقاومت برادران ما در غرب تا به امروز از این قرار بوده است.
در حال حاضر، مریوان، تنها جبهه‏اى است كه رزمندگان آن در داخل خاك دشمن مى‏جنگند و وقتى كه آتش توپخانه‏هاى ما به پایگاه‏هاى ارتش عراق اصابت مى‏كند، ما شاهد شادى و هلهله مردم كردستان عراق هستیم.»

درست همزمان با تحولات موصوف، حركت نیروهاى انقلاب جهت آزادسازى مجدد شهر مهاباد نیز آغاز گردید. مهاباد به سان شهرهاى دیگر كردستان، در پى اقدامات خائنانه هیأت حسن نیت بار دیگر به محاصره ضدانقلابیون درآمده بود و در وضعیتى فوق‏العاده وخیم قرار داشت. على‏اى‏حال، با به بن‏بست رسیدن سرخطهاى اول و دوم توطئه آمریكایى - ارتجاعى اجلاس طائف و در شرف نابودى قرار گرفتن آخرین سنگر كلیدى تجزیه‏طلبان در مهاباد، زمان اجراى سومین و آخرین تدبیر نظام سلطه جهانى جهت ساقط كردن انقلاب اسلامى ایران فرا رسیده بود. احمد طى سخنانى در مورد مجموعه حوادثى كه منجر به تسریع روند اجراى سرخط سوم تدابیر اجلاس طائف و آغاز یورش ماشین جنگى رژیم توسعه‏طلب صدام حسین به خاك جمهورى اسلامى ایران گردید، از جمله گفته است:
«... نكته قابل توجه این است كه دو روز پیش از سقوط مهاباد كه در آن زمان، پایگاه اصلى ضدانقلاب در كردستان بود، جنگ علنى رژیم بعث عراق شروع مى‏شود؛ یعنى وقتى امپریالیزم، از گروهك‏هاى ضدانقلاب داخلى ناامید مى‏شود، دستور آغاز جنگ تحمیلى را به عراق صادر مى‏كند.»
در باب آمادگى رزمى ارتش بعث عراق براى یورش به خاك ایران، طى 15 سال گذشته بسیار گفته و نوشته‏اند. در اینجا ما تنها به ذكر یكى از این نوشتارها اكتفا مى‏كنیم. مجله فرانسه زبان آفریقاى جوان(16) مى‏نویسد:
«... در پنجم اوت 1980 [نیمه مرداد 1359]، زمامداران عربستان، در جریان برپایى اجلاس طائف و هنگام استقبال از صدام، درست یك ماه و نیم مانده به شروع جنگ، هدیه شاهانه‏اى به وى دادند. این هدیه، گزارشى تهیه شده از سوى سرویس‏هاى سرى اطلاعاتى آمریكا بود كه در آن به تفصیل، اوضاع اقتصادى، اجتماعى و نظامى ایران تشریح شده بود. حتى بیش از این! در این اسناد، واقعیات دقیقى درباره وضعیت ارتش ایران، تعداد نفرات آن، مواضع و تجهیزات آن كه هنوز قابل بهره‏بردارى است، و نیز اطلاعات متنوع دیگرى كه بسیار حساس و محرمانه بود، به صدام حسین هدیه شد. خلاصه، این یك نقشه تهاجم كامل بود!».
با چنین اوصافى، باید دید از نظر تدابیر دفاعى مناسب، كشور در چه وضعیتى قرار داشت؛ به ویژه آنكه زمام امور اجرایى مملكت، سرپرستى نیروهاى مسلح ایران اسلامى و طراحى سیاست كلان دفاعى نظام، یكسره در اختیار جریان «تخصص سالار» لیبرالیزم و سمبل آن ابوالحسن بنى‏صدر بود. عجالتاً تأملى داریم بر ماهیت بنى‏صدر و چگونگى رخنه او در سطوح عالى نظام جمهورى اسلامى.
احمد به یمن كیاست مكتبى و دانش سیاسى - مبارزاتى عمیق خویش، از همان نخستین روزهاى پیروزى انقلاب تحركات لیبرالیزم را با دقت زیر نظر گرفته بود و هم از این جهت، خیلى زود به ماهیت منافقانه بنى‏صدر واقف شد. به همین خاطر نیز، تحلیل ظریف و جالبى درباره روند چهره‏سازى استكبار و مهره‏تراشى غرب جهت به انحراف كشانیدن نهضت اسلامى ایران، كه ماجراى بنى‏صدر تجسم عینى این روند بود، ارائه داده است؛ آنجا كه مى‏گوید:
«... درباره بنى‏صدر و نحوه نفوذ این آدم در دستگاه انقلاب لازم است ما دقت زیادى به خرج بدهیم. در همان اوان انقلاب بنى‏صدر مى‏خواست به یك نحو مردم‏پسندى خودش را به جریان انقلاب بچسباند و به اصطلاح خودش را روى صحنه بیاورد. لذا در همدان یك نطق مغلطه‏آمیزى با چاشنى تند حمله به گروهك‏ها كرد.
سران گروهك‏هاى ضدانقلاب هم كه به واسطه سنخیت فكرى و سیاسى مشترك با او، خوب مى‏دانستند سیر ماهوى روند حركت بنى‏صدر چگونه است، بلافاصله عوامل خودشان را راهى این جلسه سخنرانى كردند. آنها هم آمدند و در انظار عموم مردم، وسط سخنرانى شروع كردند به فحاشى نسبت به بنى‏صدر... او هم از خدا خواسته، نهایت استفاده را از این مسأله به عمل آورد و بعد هم روزنامه‏هاى معلوم‏الحال و وابسته، این قضیه را با آب و تاب منعكس كردند. همین ماجرا باعث شد كه خیلى‏ها بازى بخورند و گمراه شوند.
حال آنكه حقیقت از این قرار بود كه ضدانقلابیون قصد داشتند با فحاشى به بنى‏صدر در ملاء عام، او را در بین مردم عزیز كنند و چهره مثبتى از این آدم منحرف در بین افكار عمومى ملت حزب‏اللَّه بسازند؛ و الا اصلى‏ترین نقطه اتكاى جریان بنى‏صدر و دیگر لیبرال‏ها، چنان كه بعدها دیدیم، معطوف به سازش و تبانى با سران جنایتكار همین گروهك‏ها بود.»
به فاصله كوتاهى از پایان كار اجلاس طائف و بازگشت صدام از عربستان به بغداد، ارتش عراق عملیات مهندسى وسیعى را در مجاورت مرزهاى جنوبى و غربى ایران آغاز كرد. از آماده‏سازى پل‏هاى شناور نظامى در كرانه غربى اروند گرفته تا احداث كانال‏ها و سنگرهاى بتُن آرمه در مجاورت مرزهاى میانى و شمالى خود با ایران.
تحركات بى‏سابقه یگان‏هاى اكتشافى عملیاتى ارتش عراق و عملیات پیچیده و انبوه مهندسى ماشین جنگى صدام آن چنان حساسیت برانگیز بود كه فرماندهان رده بالاى نیروهاى سپاه و ارتش را واداشت تا از بنى‏صدر - كه در آن مقطع مسؤولیت جانشینى فرماندهى كل قوا را برعهده داشت - خواستار تشكیل جلسه‏اى اضطرارى، براى بررسى انگیزه‏هاى تحركات ارتش بعث در مرز مشترك و اتخاذ تدابیر عاجل و ضرورى براى مقابله با هر گونه تهدید خارجى از مرزهاى غرب و جنوب شوند. سرانجام جلسه مزبور در تاریخ 31 مرداد سال 59 در كرمانشاه تشكیل گردید. احمد از این نشست نظامى و ماوقع آن روایت مى‏كند:
«... من دقیقاً یادم هست كه درست یك ماه قبل از شروع جنگ، جلسه‏اى در اتاق جنگ لشكر 81 زرهى كرمانشاه به ریاست بنى‏صدر تشكیل شد. در این جلسه آقایان ظهیرنژاد و صیاد شیرازى، به همراه فرماندهان ارتشى 30 منطقه نظامى از استان‏هاى آذربایجان غربى، كردستان و كرمانشاه و نیز برادران مرتضى رضایى [فرمانده كل وقت سپاه‏] و محمد بروجردى به اتفاق مسؤولان سپاه در كل مناطق غرب حضور داشتند.
در این جلسه فرمانده سپاه قصر شیرین به مسأله عدم آمادگى دفاعى نیروهاى مسلح اشاره كرد و گفت: از این حیث نیروهاى ما كمترین آمادگى رزمى ندارند در صورتى كه ارتش عراق از خیلى وقت پیش شروع به ساختن استحكامات نظامى خودش كرده و در حاشیه مرز دارد سنگرهاى بتُنى مى‏سازد؛ بعد هم به تفصیل به وضعیت بد نیروهاى ارتش از این لحاظ و نیز حملات مكرر ارتش عراق به پاسگاه‏هاى مرزى ما اشاره كرد. نهایتاً از بنى‏صدر سوال كردیم: اگر به احتمال یك درصد عراق به ایران حمله كند، شما چه تدبیرى براى دفاع دارید؟
بنى‏صدر گفت: عراق هرگز جرأت چنین كارى را ندارد. این بار برادر بروجردى گفت: آقاى رییس‏جمهور! اگر به احتمال یك در هزار، عراق به ایران حمله كند و فرضاً بخواهد در غرب بیاید جلو، شهر قصر شیرین را بگیرد، شما براى مقابله با چنین مسأله‏اى چه تدبیرى دارید؟
بنى‏صدر مجدداً گفت: عراق هیچ وقت چنین غلطى نمى‏كند. براى اینكه هم در سطح بین‏المللى و سیاست جهانى محكوم مى‏شود و هم امنیت داخلى خودش به خطر مى‏افتد و عراق خودش را به خطر نمى‏اندازد.
این مغز بى‏شعور(17) در آن جلسه براى ما از سیاست بین‏المللى صحبت مى‏كرد. با آنكه خودش بهتر از همه مى‏دانست كه سیاست بین‏المللى همیشه تابعى از منافع متغیر امپریالیست‏هاى غرب و شرق است، با این حال براى ما از وحشت عراقى‏ها از محكومیت بین‏المللى در صورت حمله به ایران صحبت مى‏كرد. به هر جهت جلسه را به اینجا ختم كردند كه مقرر شد بازدیدى از مناطق مرزى به عمل بیاید. رفتند به اصطلاح منطقه را بازدید هوایى كردند و در راه بازگشت، هلى‏كوپتر بنى‏صدر به علت نقص فنى در منطقه تحت كنترل ضدانقلاب سقوط كرد و افتاد و متأسفانه این مغز بى‏شعور هیچ آسیبى ندید. ضدانقلاب هم به او هیچ تعرضى نكرد و بعد هم رفتند لاشه آن هلى‏كوپتر را با تراكتور آوردند.»
براى اداى حق مطلب در توصیف موقعیت بحرانى وضعیت مدیریت نیروهاى مسلح انقلاب كه ملعبه دست لیبرالیزم تخصص سالار گشته بود، حتى به كار بردن واژه‏هایى همچون فاجعه نیز بسیار نارسا و گنگ به نظر مى‏رسد. در چنین شرایطى است كه رژیم توسعه‏طلب بغداد پس از دریافت چراغ سبز از كاخ سفید، عملیات تهاجم سرتاسرى ارتش بعث به خاك ایران اسلامى را با نام رمز «یوم‏الرعد»(18) در سى و یكم شهریور 1359 آغاز مى‏كند. در جبهه غرب یگان‏هاى مجهز ارتش عراق، شامل لشكر 7 كركوك و لشكر 91 سلیمانیه از مرز خسروى و قصر شیرین عبور كردند. لشكر 7 كركوك به راحتى منطقه نفت شهر را اشغال كرد و لشكر 91 سلیمانیه به سهولت به طرف مناطق خسروى و قصر شیرین پیشروى و این دو منطقه را اشغال نمود. عراق همزمان با این یورش گسترده، نیروهاى تیپ 81 سوار زرهى خود را از محور مرزى پاسگاه هدایت - حدفاصل سر پل ذهاب و قصر شیرین - وارد خاك ایران كرد و تیپ مزبور ضمن بستن عقبه قصر شیرین، امكان عقب‏نشینى را از معدود قواى ایرانى حاضر در منطقه سلب كرد. حركت بعدى ارتش بعث، پیشروى به شهر سر پل ذهاب با هدفِ اشغال این شهر سوق‏الجیشى بود.
به دنبال آغاز جنگ، شهسوار اردوى لیبرالیزم منحط كه اینك به القاب و عناوین سابق خود لقب «سپهسالار ایران!» را هم افزوده بود، با ژستى حاضر به رزم وارد میدان شد و ضمن طرح شعارهایى همچون: مدیریت تخصصى جنگ و ضرورت اتخاذ سیاست جنگ كلاسیك، شمشیر چوبى خود را از غلاف خیانت بیرون كشید و به اتفاق عوامل دست نشانده خود در نیروهاى مسلح، شاهكارهایى از خود به منصه ظهور رسانید كه شاید در تاریخ فرماندهى جنگهاى معاصر دنیا بى‏سابقه باشند.
احمد ضمن تشریح موقعیت بحرانى جبهه‏هاى غرب در آغازین روزهاى تهاجم ارتش عراق، اشاره‏اى نیز به ثمرات مدیریت جنگى فوق تخصصى بنى‏صدر دارد؛ آنجا كه مى‏گوید:
«... خلاصه عراقى‏ها آمدند سرپل ذهاب را هم بگیرند و تانك‏هایشان تا داخل شهر گیلان‏غرب هم آمدند. در این هنگام بود كه وضعیت عجیبى در منطقه نفت‏شهر پیش آمد كه بد نیست شما هم از آن مطلع شوید. ببینید! در هیچ قانون نظامى، شما به این مسأله كه بیایند و توپخانه را در خط مقدم بچینند برنمى‏خورید؛ اما این آقایان كه به‏نظر من جز خیانت، كار دیگرى نمى‏توانستند بكنند، در منطقه نفت شهر، یك گردان توپخانه سنگین ما را كه قبضه‏هاى آن از نوع 155 میلیمترى بود، كشیده بودند جلو و در خط مستقر كرده بودند! فرمانده این گردان توپخانه زرهى كه افسر با غیرتى بود به همه در زده بود: آقا! این توپخانه در خطر است و مى‏آیند عراقى‏ها توپخانه را مى‏گیرند! امّا كسى به حرفهایش توجهى نكرد. موقعى كه حمله دشمن آغاز مى‏شود، عراق ابتدا با یگان پیاده حمله مى‏كند. خدمه توپ‏هاى ما كه در خط بودند، حدود 400 نفر از قواى گردان پیاده عراق را اسیر مى‏گیرند. جالب این است كه نفر توپخانه ما پیاده‏هاى دشمن را اسیر مى‏گیرد. به این ترتیب است كه عراقى‏ها در مرحله اول حمله به توپخانه ما شكست مى‏خورند. بلافاصله همان شب عراق حمله مى‏كند و این بار با یك گردان تانك حركت مى‏كند و كل توپ‏ها را به غنیمت مى‏گیرد.
الان تمام این توپ‏ها در خط، علیه خود ما به كار مى‏روند و مهمات این توپ‏ها براى عراق، از طریق عربستان، كویت و اسراییل تأمین مى‏شود. اى واى بر ما، كه مملكت را دادیم دست چه بى‏عقل‏هایى؛ تا كارى كنند كه توپخانه مملكت ما را عراقى‏ها به این راحتى به تاراج ببرند و غنیمت بگیرند...در ماجراى اشغال قصر شیرین، باز همین بى‏عقل‏ها باعث شدند نیروهاى مستقر در آنجا تمام وسایل و تجهیزات خودشان را بگذارند و فرار كنند. قسمت اعظم تانك‏ها، توپ‏ها و تجهیزات سبك ما در قصرشیرین به این شكل، خیلى راحت دست عراقى‏ها مى‏افتد.»
سپهسالار پوشالى لیبرالیزم كه از وقاحت و مظلوم‏نمایى بهره‏اى وافر برده بود، براى انحراف افكار عمومى ملت از علل واقعى شكست‏هاى خفت‏بار و بازماندن دست ماشین جنگى بعث عراق جهت اشغال هر چه بیشتر خاك كشور و توجیه بى‏كفایتى نظامى خویش، شعار مزورانه دادن زمین در قبال گرفتن زمان و جنگ به شیوه اشكانیان! را مطرح كرد. سردار رشید اسلام حاج همت در این‏باره مى‏گوید:
«... قبل از شروع جنگ، برادران سپاه در مناطق غرب و جنوب، به دفعات مكرر اخطار مى‏كردند عراق چند ماهى است كه نیروهایش را در مرز جا به جا كرده؛ اما هر بار كه ما این را مى‏گفتیم، بنى‏صدر و عوامل دست‏نشانده او در ارتش مى‏گفتند: چنین چیزى امكان ندارد. عراق غلط مى‏كند به ایران حمله كند!
با شروع جنگ هم بنى‏صدر، این تز را مطرح كرد كه ما زمین مى‏دهیم و زمان مى‏گیریم. همین مسأله مشخص مى‏كند كه قبل از جنگ و حتى پس از آغاز جنگ، در داخل هم توطئه‏هایى براى سرگرم‏سازى ما و فرصت دادن به دشمن براى تجاوز هر چه بیشتر در كار بوده. اینها همه محصول توطئه‏اى بود كه جریان بنى‏صدر به كمك مجاهدین خلق و با هماهنگى عراق و آمریكا در منطقه به وجود آوردند. پس مى‏بینیم كه بعد از شكست دولت موقت، تصرف لانه جاسوسى و كشف اسناد، حمله نظامى نافرجام آمریكا به طبس و پس از شكست كودتا در ارتش، آمریكا براى به شكست كشاندن انقلاب چاره‏اى ندید جز حمله نظامى مستقیم از طریق یكى از وابستگان منطقه‏اى استكبار به ایران.»
با آغاز تهاجم ارتش بعث عراق، احمد و یارانش با روحیه‏اى نیرومندتر از گذشته، بلافاصله سرگرم طراحى عملیاتى تلافى‏جویانه و ضربتى براى تنبیه دشمن متجاوز شدند. به روایت یكى از رزمندگان واحد ادوات سپاه مریوان:
«... ظهر روز سى و یكم شهریور 59، دو فروند هواپیماى جنگنده با سرعت زیاد و از ارتفاع كمى از روى شهر مریوان گذشتند. این مسأله باعث وحشت مردم شهر شده بود. بعضى‏ها مى‏گفتند هواپیماها عراقى‏اند و بعضى هم كه باور نمى‏كردند، مى‏گفتند لابد هواپیماها خودى بوده‏اند... ساعت 2 دیدیم اخبار رادیو اعلام كرد تهران و چند شهر دیگر توسط هواپیماهاى عراقى بمباران شده‏اند.
این مسأله خیلى براى برادر احمد ثقیل بود كه هواپیماهاى عراق، از روى مریوان بروند و شهرهاى بى‏دفاع ما را بزنند. فرداى آن روز، به دستور برادر احمد قرار شد برویم و گراى پادگان شهر پنجوین عراق را بگیریم تا توپخانه ارتش، آنجا را بكوبد. بنده، همراه شهداى عزیزمان مهندس سیدیوسف كابلى و على‏رضا ناهیدى، راهى این مأموریت شدیم. بعدازظهر همان روز اول مهر 59، به واسطه گراگیرى دقیق برادران كابلى و ناهیدى، توپخانه ارتش شروع به اجراى آتش كرد و آتش سنگین ایران، مستقیماً روى پادگان پنجوین ریخته شد. این ابتكار برادر احمد، در واقع، اولین اقدام تلافى‏جویانه نیروهاى مسلح ایران در قبال تجاوز سرتاسرى ارتش عراق به خاك ما بود.»
احمد و رزم‏آوران سپاه مریوان، با فراغت خاطر نسبى‏اى كه پس از فتح دزلى از وضعیت جبهه‏هاى كردستان به دست آورده بودند، اكنون در جبهه مریوان و امتداد یكصد و بیست كیلومتر از نوارى مرزى، خود را آماده برنامه‏ریزى تعرضى عمقى، به قلب مواضع عراق، در شمال آن كشور مى‏كردند. یكى از همرزمان سردار شهید حاج‏محمد بروجردى كه در اوان جنگ به جمع یاران احمد الحاق یافت، مى‏گوید:
«... روز شانزدهم آذر 59، برادر احمد به ستاد منطقه 7 سپاه كشورى در كرمانشاه آمد. آن روزها بنده علاوه بر آن كه مسؤول دفتر برادر بروجردى، فرمانده منطقه 7 بودم، به تشویق ایشان، كارهاى شناسایى هم در جبهه‏هاى كانى سخت و شور شیرین و... انجام مى‏دادم.

از همان هفته‏هاى نخست آزادسازى مریوان، هر شب، در بعضى مناطق شهر، صداى شلیك رگبار گلوله مسلسل‏هاى سبك و انفجار نارنجك به گوش مى‏رسید؛ اما هیچ كس قادر نبود دریابد تیراندازى از كدام نقطه شهر صورت گرفته و عاملان آن به كجا مى‏گریزند. این شبیخون‏هاى غافلگیرانه، براى نیروهاى سپاه مریوان به كلافى سردرگم مبدل شده بود. مسأله آنگاه غامض‏تر به نظر مى‏رسید كه بچه‏هاى سپاه مى‏دیدند به رغم كنترل دقیق تمامى مبادى ورودى و خروجى شهر، اشرار به راحتى در سطح شهر حاضر شده، اهداف تروریستى خود را اجرا مى‏كنند. سوال اصلى این بود: عناصر ضدانقلاب از چه طریقى وارد شهر مى‏شوند و چگونه بعد از هر درگیرى از مریوان خارج مى‏شوند؟ معمایى به ظاهر دشوار كه حل آن را احمد برعهده گرفت:
«... یك روز برادر احمد سراغم آمد و گفت: این مطلبى را كه مى‏گویم، به هیچ كس نباید بروز بدهى. برو داخل كانال فاضلاب شهر را مین‏گذارى كن! گفتم: برادر احمد آخر چرا آنجا؟ گفت: ضدانقلاب از این طریق، از مسیر كانال وارد شهر مى‏شود. گفتم: آنجا پر از كثافت و هرز آب است. آخر توى كانال فاضلاب كه نمى‏شود تردد كرد. گفت: من سه شب رفتم و چك كردم. دیده‏ام از این مسیر مى‏آیند و مى‏روند. حالا هم با من جَرّ و بحث نكن. دستور را كه مى‏دانى؟ چیزى هم به كسى نگو تا موش‏هاى فاضلاب، نتیجه قایم باشك بازى‏هاى خودشان را ببینند!
ما هم حسب الامر رفتیم و آنجا را تله‏گذارى كردیم. از قضا یكى - دو شب بعد، انفجار مهیبى در كانال فاضلاب به وقوع پیوست. صبح روز بعد كه براى وارسى محل رفتیم، دیدیم حدس برادر احمد درست بوده. دیواره كانال از خون سرخ شده بود. منتها مشخص بود كه اجساد را با خودشان كشیده و برده بودند. پرونده موش‏هاى فاضلاب در مریوان، این جورى مختومه شد!».
به دنبال تثبیت وضعیت امنیت داخلى شهر مریوان، احمد بلافاصله به اتفاق شهداى بزرگوار عباس كریمى (مسؤول واحد اطلاعات سپاه مریوان)، محمد توسلى (مسؤول واحد عملیات)، رضا چراغى و حسین قُجه‏اى (مسؤولان محورهاى عملیاتى سپاه)، احمد چراغى، حسن زمانى، سیدرضا دستواره و دیگر رزمندگان سپاه مریوان، دست به كار گسترش سازمان رزم قواى انقلاب در منطقه شمال اورامانات و آغاز یك رشته عملیات پاكسازى مواضع تجزیه‏طلبان گردید. در همین مقطع بود كه به امر حساس و خطیر تسلیح و تجهیز نیروهاى بومى وفادار به انقلاب همت گماشت. به گفته یكى از سرداران سپاه غرب كشور:
«... یكى از علل اصلى موفقیت احمد در كردستان، این بود كه صف مردم فقیر و مسلمان این منطقه را در همه جا، چه در مناطق تحت كنترل ضدانقلاب و چه در مناطق آزادشده، از صف ضدانقلاب جدا كرده بود. احمد هیچ وقت این مرزبندى را نادیده نگرفت. مثلاً در جریان تشكیل سازمان پیشمرگان مسلمان كرد در مریوان، احمد، از علمداران و بانیان اصلى این جریان محسوب مى‏شود. نفس مشاركت او در تشكیل این سازمان، خودش از این شناخت منطبق بر واقعیات احمد از مسائل كردستان سرچشمه مى‏گیرد. او در انتخاب نیروهاى مسلمان كرد براى رده‏هاى مختلف این سازمان در مریوان به قدرى حساب شده و ظریف برنامه‏ریزى كرده بود كه این نیروها جزو كیفى‏ترین عناصر انقلابى بومى در سطح كل استان كردستان به شمار مى‏آمدند؛ تا جایى كه نیروهاى سپاه و ارتش در سطح استان، به خاطر اعتماد و اطمینانى كه به روحیه انقلابى نیروهاى كرد تحت امر احمد داشتند، اكثر اوقات براى عملیات در دیگر جبهه‏هاى كردستان به مریوان مى‏آمدند و از احمد مى‏خواستند تعدادى از بچه‏هاى پیشمرگ مسلمان مریوان را در اختیار آنها بگذارد.»
تأسیس سازمان پیشمرگان مسلمان كرد در مریوان، جزو درخشان‏ترین سرفصل‏هاى كارنامه فعالیت انقلابى احمد در كردستان محسوب مى‏شود؛ امرى كه موجب گشت تا رابطه عاطفى و عُلقه ایمانى گرمى میان او و مدافعان مسلمان كرد انقلاب برقرار شود:
«... دلبستگى خیلى عجیبى به نیروهاى كرد مسلمان داشت. از كوچك‏ترین فرصت‏ها براى رسیدگى به حوایج و رفع كم و كاستى‏هاى آنها استفاده مى‏كرد. هر دو - سه روز یك بار، با برادر مجتبى سالكى - مسؤول سازمان پیشمرگان مسلمان كرد مریوان - مى‏آمد به «سروآباد»، جایى كه سابقاً باغ شیخ عثمان نقشبندى بود و بعد از آزادسازى منطقه، به محل استقرار این نیروها مبدل شده بود. همه او را محرم خودشان مى‏دانستند و در این بازدیدها، مى‏آمدند و گاه تا ساعت‏ها برایش درد دل مى‏كردند. با یك حوصله و احترام فوق‏العاده‏اى به صحبت‏هایشان گوش مى‏داد و تا آخرین حدى كه در توانش بود، سعى مى‏كرد مسائل و مشكلات آنها را حل كند. در آن دوران، با آن كه از لحاظ مالى وضع خود بچه‏هاى سپاه مریوان در شرایط اسفناكى قرار داشت، احمد روى مسأله تأمین ارزاق و رفع نیازهاى مالى نیروهاى كرد كه عموماً جزو مستضعف‏ترین اهالى روستاهاى منطقه بودند، حساسیت زیادى به خرج مى‏داد. بارها خودم دیدم كه حلب روغن و پتوى جیره سپاه را از تداركات برمى‏داشت و مى‏برد بین آنها تقسیم مى‏كرد. روى حفظ بیت‏المال از همه سخت‏گیرتر بود. از اموال سپاه حداقل استفاده را مى‏كرد، اما براى تأمین پیشمرگان مسلمان از جان مایه مى‏گذاشت... اگر احمد براى ما بچه‏هاى سپاه مریوان كه حتى عاشق چشم غره‏هایش بودیم، در یك كلام، «برادر احمد» بود؛ براى پیشمرگان مسلمان كرد، او خیلى عزیزتر از یك دوست و رفیق بود. او براى آنها «كاك احمد» بود!».
انس و الفت احمد با مردم مسلمان و رنج‏كشیده كرد، تنها به نیروهاى انقلابى و رزمنده این خطه محدود نمى‏شد. دامنه رأفت انقلابى و مكتبى احمد چنان گسترده بود كه توفیق تسخیر قلوب اهالى مناطق تحت سلطه ضدانقلاب را نیز براى او به ارمغان آورد:
«... اصل اولى را كه احمد همواره در عملیات پاكسازى مناطق زیر سلطه ضدانقلاب رعایت مى‏كرد، بیدار كردن فطرت پاك و دست نخورده مردم این مناطق بود. بدون كمترین خوف یا واهمه‏اى، به روستاهایى كه محل تردد یا نفوذ ضدانقلاب بودند، مى‏رفت. مردم را جمع مى‏كرد و با یك بیان خیلى ساده و بى‏تكلف، براى آنها از شخصیت امام(ره)، حقانیت نظام و رأفت انقلاب صحبت مى‏كرد. جنایات و خیانت‏هایى را كه ضدانقلاب به نام مردم كرد مرتكب مى‏شد، براى آنها شرح مى‏داد. با همه صلابت و اقتدارى كه داشت، لحن صحبت و كلماتى كه در حرفهایش براى مردم این جور مناطق به كار مى‏برد، ذره‏اى بوى بیگانگى، خشونت یا برخورد از موضع بالا را نداشت.
مى‏گفت: جمهورى اسلامى و این انقلاب، مال شما و از خود شماست. ما مى‏خواهیم شما زندگى عادى خودتان را در سایه عدالت و امنیت انقلاب از سر بگیرید. تا به حال، شما زیر فشار و سلطه ضدانقلاب چنین فرصتى نداشتید. انقلاب یعنى قرآن، یعنى مرام حضرت رسول‏r، یعنى آبادى و نعمت و امنیت براى شما و بچه‏هاى معصوم‏تان. از ضدانقلاب نترسید. ضدانقلاب كیست؟ كسى كه حتى آرد نان و فشنگ تفنگش را لب مرز نوسود و دزلى از قاتلان بعثى مسلمان‏هاى كرد عراق مى‏گیرد، چطور مى‏تواند ادعاى مبارزه براى مردم مسلمان كردستان را داشته باشد؟ شما مسلمانید، مسلمان جز خدا از كسى ترسى ندارد. شما كرد هستید، كردها شجاع‏ترین مردم این مملكتند. چرا به خفت سلطه ضدانقلاب تن مى‏دهید؟ عزت و كرامت یك مسلمان كرد چطور اجازه مى‏دهد به ذلت تسلط یك مشت ملحد دست نشانده اجنبى تن بدهد؟ ما و شما همگى پیرو مكتبى هستیم كه مى‏فرماید: عزت فقط براى خدا، رسول خداr و اهل ایمان است. خودتان همت كنید. ضدانقلاب را معرفى كنید. بیایید تفنگ‏ها را تحویل بدهید. ما برادران مسلمان شما هستیم كه آمده‏ایم كردستان مسلمان را از دست ایادى اجنبى آزاد كنیم... حالا دیگر خودتان مى‏توانید راه را از بیراهه تشخیص بدهید و به یارى خدا، راه حق را انتخاب كنید!...
احمد با همین برخورد اسلامى و انسانى خودش طورى مردم را مجاب مى‏كرد كه اكثر مواقع خود آنها براى پاكسازى روستاهایشان از تسلط ضدانقلاب پیشقدم مى‏شدند.»
احمد در جهت سرعت بخشیدن به روند پاكسازى مناطق استحفاظى سپاه مریوان، با معضلات بغرنجى دست و پنجه نرم مى‏كرد. از جمله مهمترین این معضلات، محدودیت اعزام نیروهاى كارآمد و كیفى به منطقه مریوان بود. به گفته یكى از نیروهاى اطلاعات - عملیات سپاه مریوان:
«... آن روزها وضعیت احمد در جبهه مریوان به این صورت نبود كه مثلاً گروهان و گردان داشته باشد. از لحاظ سازمانى، تقسیم كار بچه‏هاى ما در مریوان به صورت پایگاهى بود. هر بار كه تعداد معدودى نیرو به مریوان اعزام مى‏شد، احمد از بین آنها مسؤولى را براى فرماندهى پایگاه انتخاب مى‏كرد و بقیه نیروها، تحت امر آن مسؤول در پایگاه مربوطه مستقر مى‏شدند. توجیه منطقه براى فرمانده هر پایگاه و سركشى و نظارت مستمر بر وضعیت آنها را شخص احمد به عهده داشت.»
در كنار مجاهدت شبانه‏روزى جهت گسترش دایره پاكسازى و سركوبى ضدانقلاب، احمد توجه خاصى به مردم مناطق محروم مریوان مبذول مى‏داشت؛ با غم‏هاى آنان همدرد و شریك شادى‏هایشان بود. مردم مریوان كه از ابتداى غائله كردستان، به واسطه آشوب‏ها و تسلط ضدانقلاب در منطقه با كابوس مهیب جنگ، ناامنى و هراسِ دایمى نسبت به آتیه نامعلوم خود و نوامیس‏شان دست به گریبان بودند، با ورود قواى انقلاب به مریوان و مشاهده رفتار اسلامى - انسانى آنان با اهالى شهر، به زودى به ماهیت پوچ تبلیغات سوء ضدانقلاب علیه رزمندگان سپاه واقف شدند. از سوى دیگر، مردم منطقه مریوان، از شهرى و روستایى و كوچك و بزرگ، در كار شگفت فرمانده سیه چرده و پرمشغله سپاه شهر؛ كه براى آنان هم فرماندار بود، هم شهردار و بخشدار، هم به فكر تهیه سوخت و خوار و بار كمیاب مورد نیاز مردم بود و هم در صدد تهیه كتاب و دفتر و گچ و تخته سیاه و تأمین معلم براى مدارس كودكان‏شان؛ سخت حیران مانده بودند. دیرى نپایید كه بذر محبت نسبت به این تازه‏وارد ناشناس در گل‏خانه قلوب با صفاى مردم مریوان ریشه دوانید، جوانه زد، سبز شد و به شكوفه نشست و براى احمد گل‏هاى خوشبوى محبت پاك و بى‏غل و غش مردم مریوان را به ارمغان آورد.
سردار شهید سیدمحمدرضا دستواره، درباره این ارتباط انسانى پرشور مابین احمد و اهالى مستضعف و محروم مریوان گفته است:
«... خدا گواه است این مطلب را فقط من ندیده‏ام، خیلى از بچه‏ها شاهد بودند؛ تازه حقوقش را گرفته بود. از در سپاه بیرون آمد، دید یك زن بچه‏بغل، آن دست خیابان، كنار پیاده‏رو نشسته و دارد گریه مى‏كند. رفت جلو و از او پرسید: خواهر من، شما چرا ناراحتى؟ چه شده؟ چه كسى به شما اذیت كرده؟
زن برگشت به او گفت: شوهر بى‏غیرتم من و این بچه صغیر را توى این شهر گذاشته، رفته تفنگچى كومله شده. به خدا خیلى وقت است یك شكم سیر غذا از گلوى من و این بچه پایین نرفته آقا!
احمد تا این حرف‏ها را شنید، بُغضش گرفت. اشك توى چشم‏هایش جمع شده بود. بلافاصله دست كرد توى جیب اُوركتش، عین مبلغى را كه چند دقیقه پیش بابت حقوقش گرفته بود، دو دستى گرفت طرف آن زن و گفت: به خدا من شرمنده‏ام، نمى‏دانستم شما چنین مشكلى دارید. این پول ناقابل را بگیرید، هدیه مختصرى است. فعلاً امور خودتان را با آن بگذرانید. نشانى‏تان را هم بدهید به برادر دستواره. او مسؤول تأمین ارزاق شهر است. بعد از این مواد خوراكى شما را خودش مى‏آورد دم در خانه‏تان به شما تحویل مى‏دهد.
آن زن، خشكش زده بود. احمد با التماس پول را به او داد، نشانى‏اش را هم نوشت و داد به من... به خدا قسم كم نبودند خانواده‏هایى در مریوان كه احمد خرج آنها را مى‏داد. مى‏دید حقوق خودش كفاف این كار را نمى‏دهد، مى‏رفت از پدرش دستى مى‏گرفت، مى‏آورد خرج محرومین مریوان مى‏كرد. همین طورها بود كه همین خانواده‏هایى كه او خرج‏شان را مى‏داد شوهرهاى‏شان را سَرِ غیرت مى‏آوردند كه؛ شما خجالت نمى‏كشید؟ اسم خودتان را مى‏گذارید كُرد؟ دارید با مردى مى‏جنگید كه خرج خورد و خوراك زن و بچه‏هاى شما را مى‏دهد. به همین خاطر مى‏دیدیم كه راه به راه، ضدانقلاب فریب‏خورده، گروه گروه مى‏آمدند و خودشان را به سپاه تسلیم مى‏كردند.»
یكى از سرداران سپاه غرب كشور ضمن اشاره به این رابطه عاطفى مى‏گوید:
«... شما اگر مى‏خواهید واقعاً احمد را آن‏طور كه بود بشناسید، لازم نیست سراغ ما بچه‏هاى سپاه بیایید. شما بروید سراغ مردم كردستان. بروید پاى صحبت مردم مسلمان مهاباد، سقز، بانه، پاوه و مریوان بنشینید. آنها بیشتر و بهتر از همه ما دوستان احمد صلاحیت دارند درباره شخصیت او صحبت كنند. طرز تفكر احمد درباره مردم كردستان و ریشه عملكرد اصولى و دقیق او در رابطه با این مردم به سه عامل اساسى برمى‏گردد. اولاً اعتقاد عمیق او به كریمه قرآنى «محمد رسول‏اللَّه و الذین معه اشداء على‏الكفار رحماء بینهم». مهمترین مسأله براى احمد هویت اسلامى این مردم بود. با وجود قضاوت عجولانه بعضى‏ها كه تحت تأثیر تبلیغات گروهك‏هاى الحادى در كردستان از مردم این منطقه ناامید بودند، احمد فریب این پوسته پوك و فریبنده جو مسموم تبلیغاتى موجود در منطقه را نخورد. به فطرت دینى و اصالت اسلامى مردم كردستان عمیقاً ایمان داشت و یقین داشت كه كافى است با برخوردى از سر مدارا و رأفت، فرصتى براى از قوه به فعل در آمدن فطرت دینى مردم منطقه فراهم شود، آن وقت است كه همین مردم، قبر ضدانقلاب را در كردستان خواهند كند.
اگر مسأله دانش سیاسى و تجارب مبارزاتى احمد را هم در كنار این قضیه در نظر بگیریم، مى‏بینیم كه او در ردیف فرزانه‏ترین شخصیت‏هاى سیاسى - نظامى انقلاب در كردستان بوده است. عامل سوم، شاگردى احمد در محضر حاج محمد بروجردى است. آقاى بروجردى به عنوانِ مربى و مرشد تمامى فرماندهان سپاه غرب، شخصاً عاشق مردم مسلمان كردستان بود و به هیچ وجه مسأله تشكیك در اصالت هویت اسلامى مردم این منطقه، توسط بعضى عناصر ظاهربین خودى را تحمل نمى‏كرد. بروجردى به بركت جاذبه معنوى فراوان خود، راه و رسم این عشق‏ورزى و احترام به مردم نجیب كردستان را به شاگردان مخلص خود از قبیل احمد، همت و... هم یاد داده بود. به همین دلیل مى‏بینیم احمد در مقابل مردم كردستان موم است و در برابر ضدانقلاب آهن!».
مهابت و رعبى كه از وجود پرصلابت احمد بر قلوب سیاه و سنگى ضدانقلابیون نشسته بود، تا بدان پایه، مایه هراس و وحشت عناصر مسلح ضدانقلاب را فراهم آورد كه به قول یكى از رزمندگان سپاه مریوان:
«... كافى بود در جایى به ضدانقلاب خبر برسد كه احمد قصد حمله به مواضع آنها را دارد. قواى ضدانقلاب، مثل دسته‏اى شغال كه بوى شیر شنیده باشند، فرار را بر قرار ترجیح مى‏دادند و از معركه مى‏گریختند.»
شگفتا! آخر این مجاهد فى سبیل اللَّه با آن دل دریایى‏اش كه معدن ناب‏ترین عواطف انسانى بود، چگونه مى‏توانست چنین رعب و هراسى را در قلوب قواى خصم ایجاد كند كه حتى صرف شنیدن نامش، آرام و قرار را از دشمن سلب نماید؟ اگر در عرصه جهاد؛ ایمان، زره مجاهد راه خداست، پس نه عجب اگر سلاح او در این میدان پرخوف و خطر دعا و نیایش باشد؛ نیایشى آتشناك، برخاسته از سینه‏اى سوزناك:
«... در ابتداى شهر مریوان، قله‏اى مشرف به این شهر بود كه اسم آن را گذاشته بودیم قله روح‏اللَّه.
در ایامى كه ستون نیروهاى سپاه مریوان راهى مأموریتى مى‏شد كه به هر دلیل احمد نمى‏توانست همراه آنها برود، مى‏دیدیم از احمد خبرى نیست... سرانجام به راز این غیبت واقف شدیم. این سردار رشید اسلام، مثل مولا و سرورش حضرت رسول اكرم‏r كه براى مناجات به غار حرا مى‏رفتند، در چنین مواقعى به قله روح‏اللَّه مى‏رفت. در آنجا نماز مى‏خواند، با یك سوزى با خدا راز و نیاز مى‏كرد و براى سلامت و موفقیت نیروهایش به درگاه خدا استغاثه مى‏كرد.
حالا با توجه به اینكه عمده این نیروها جزء عناصر رزمى كیفى سپاه بودند و تجربه عملیاتى زیادى هم داشتند، شاید این طور به نظر مى‏رسید كه این همه حساسیت به خرج دادن نسبت به وضع آنها، چندان ضرورتى ندارد؛ ولى احمد مثل همه جوانمردان مؤمن بِاللّه و شیران روز و زاهدان شب، این‏طور عمل مى‏كرد. به خدا توكل داشت، به ائمه اطهارu متوسل مى‏شد و توفیق و عزت بچه‏ها را از خداوند مسألت مى‏كرد.»
آرى، مؤمن در دو جبهه مى‏جنگد؛ جبهه درون و جبهه بیرون. و جهاد اكبر، در حقیقت همان جنگى است كه در آوردگاه روح آدمى برپاست. مظاهر استكبارى قدرت كه ریشه در كبر شیطانى دارند، در نظر اهل بصیرت، توهم و فریبى بیش نیستند. نیل به قدرت حقیقى، در گرو درك فقر و عجز كامل آدمى در مقابل ذات غنى قادر مطلق است و نماز و نیایش خاكسارانه، نشانه حصول آدمى به چنین ادراك نابى است. این چنین است كه اراده انسانى بدل به ارادت محض مى‏شود و دست قادر متعال از آستین ارادت و بندگى مجاهد راه خدا ظاهر مى‏گردد و سنگرهاى كفر زده اردوى ظلمت را برق‏آسا تسخیر مى‏كند. عابد دریادل قله روح‏اللَّه و سردار صف‏شكن سپاه مریوان، در جهاد اكبر نیز بر محاصره قواى نفس اماره خویش غلبه یافت و پیروز از میدان به در آمد؛ ضمن آنكه جبهه جهاد اصغر را حتى براى یك روز رها نكرد و این است فتح‏الفتوح. آوازه صلابت و قدرت الهى احمد، به زودى كران تا كران جبهه‏هاى كردستان را درنوردید، از حصار مرزهاى غرب كشور بیرون رفت و موجب گشت تا رزمندگان و مردم رنج‏كشیده كردستان عراق به او لقب «احمد اَسد» - احمدِ شیروَش - را بدهند.
همین سردار شیر صولتِ اُحُدِ كردستان، در برابر كمترین كم توجهى‏اى به بسیجیان، چون رعد مى‏خروشید و با كوچك‏ترین مسأله‏اى كه خاطر یك بسیجى را آزرده مى‏ساخت، همچون پدرى دلسوز، بى‏وقفه باران اشك از چشمان پرفروغش مى‏بارید. مسؤول بیمارستان مریوان، همان رزمنده باصفایى كه پیش‏تر از او داستان آزادسازى مریوان را نقل كردیم، مى‏گوید:
«... چند روزى به مرخصى رفته بودم. نیم ساعت از بازگشت من سپرى نشده بود و داشتم توى غذاخورى بیمارستان ناهار مى‏خوردم كه شهید محمدحسین ممقانى (مسؤول بهدارى سپاه مریوان)، سراغم آمد و دستپاچه گفت: بلند شو! برو توى بخش، احمد آمده با تو كار دارد!... به سرعت رفتم داخل بخش بیمارستان. دیدم با چهره‏اى غضبناك، جلو بخش منتظر ایستاده. تا مرا دید، پرسید: برادر مجتبى‏ كجا بودید؟ گفتم: داشتم غذا مى‏خوردم. دست انداخت زیر یقه‏ام را گرفت و كشان كشان، مرا با خودش برد. خدایى‏اش را بخواهى، بدجورى عصبانى بود، داشت خفه‏ام مى‏كرد.
رسیدیم بالاى تخت یكى از بسیجى‏هاى مجروح كه بچه شمال بود و حدوداً هفده سال داشت. احمد به دست‏هاى او اشاره كرد و از من پرسید: روى این دست چیه؟! دیدم باندهایش حسابى سرخ است. گفتم: خون! بعد، از همان مجروح پرسید: چند وقته اینجا خوابیدى؟ گفت: یك هفته. پرسید: وقتى اینجا آمدى، با تو چطورى برخورد كردند؟ گفت: هیچى، مرا روى همین تخت به حال خودم گذاشتند. پرسید: ظرف این مدت چطور غذا خوردى؟ گفت: با همین دستهایم. پرسید: گفتى دست‏هایم را بشویید؟ گفت: بله، گفتم. پرسید: پس چرا نشستند؟ گفت: چند بار گفتم؛ ولى كسى به حرفم گوش نداد.
بعد احمد رو كرد به من گفت: مگر من روز اول كه تو را اینجا فرستادم، نگفتم چه مسؤولیتى دارى؟ مگر...
یقه‏ام را به هزار زحمت از گیره قرص انگشتان او خلاص كردم و عقب رفتم. داد زد: بیا اینجا! و الا این بیمارستان را روى سرت خراب مى‏كنم! پرسیدم: چرا؟ گفت: اینجا دیگر با یك كارشكنى ضدانقلابى طرف نیستم. اینجا یك خودى دارد ضربه مى‏زند! سعى كردم با مطرح كردن سلسله مراتب و به اصطلاح، برخورد تشكیلاتى، از برابر غضب آتشناك احمد جا خالى بدهم. گفتم: برادر احمد، اینجا مدیریت تشكیلاتى دارد؛ یعنى شما از من نباید بازخواست كنید. بیمارستان، مدیر داخلى دارد، باید ایشان توضیح بدهد... آقا تا این حرف را شنید، گفت: این تشكیلات توى سرت بخورد! دیدم دارد دنبال چیزى مى‏گردد، مثل تیر از چله كمان، در رفتم. بعد حس كردم انگار یك چیزى مثل برق از بیخ گوشم رد شد. نگو چنگالِ روى میز را برایم حواله كرده!...
بعد از چند ساعتى دیدم مى‏گویند برادر احمد تو را احضار كرده. با یك دنیا ترس و لرز رفتم پیش او. تا مرا دید، دوباره شروع كرد به داد و فریاد. گفتم: بابا، من تازه دو ساعت نمى‏شد كه از مرخصى آمده بودم. چه مى‏دانستم توى بخش چه خبر است؟ گفت: تو یك ساعت و نیم است از مرخصى‏آمده‏اى. به جاى این‏كه اول بیایى به مجروح سر بزنى، به بیمارستان و امور مجروحین آن برسى، رفتى نشستى پاى بشقاب غذا، به كِیفِ خودت مى‏رسى؟!... خلاصه! شروع كرد به گله كردن و گفت: برادر مجتبى! شما خائنید! توى قضایاى رسیدگى به این بچه‏هاى مجروح خیانت كرده‏اى. تو به عنوان فردى كه امین من توى تشكیلات این بیمارستان بودى، امانتى را كه به تو داده بودم، رعایت نكردى. من دیگر چه بگویم؟ تو مى‏دانى آن بسیجى مجروح را مادرش با چه امیدى، با یك دنیا آرزو بزرگ كرده و مثل امانتى به دست من و تو سپرده؟... شروع كرد مثل ابر بهار، هاى هاى گریه كردن. ما هم به تبع ایشان زار زار گریه كردیم. گفت: نه، برادر جان! این جورى فایده ندارد. اگر بخواهى این جورى ادامه بدهى، كلاهت پس معركه است. ببین! بیا فكرى بكن. اگر نمى‏توانى، خیلى رك بگو! عرضه ندارى این كار را انجام بدهى؟ به دَرَك! ول كن بگذار كس دیگرى آن را انجام بدهد... خلاصه! با وجود اینكه با من برخورد تندى كرد، هر چه به وجدانم رجوع كردم، دیدم جاى گلایه نیست. چون مسؤول بودم و باید به كار آن بچه بسیجى مجروح رسیدگى مى‏كردم؛ و الا خودم هم مى‏دانستم كه احمد قلبى داشت به صافى و صفاى شبنمى كه روى گلبرگ آلاله‏هاى بهارى مریوان مى‏نشیند. فقط زمانى با كسى تندى مى‏كرد كه از او خطایى، خصوصاً نسبت به بچه بسیجى‏ها سر زده بود.»
مقارن همین ایام بود كه احمد یار و همرزم دیرینه‏اش محمّد توسّلى را از دست داد. رادمردى كه از ابتداى حضور احمد در جبهه‏هاى غرب كشور، همه جا دوش به دوش او به جنگ رجّاله‏هاى ضدانقلاب رفته بود. احمد با كفایت رزمى فراوانى كه در محمد سراغ داشت، پس از فتح مریوان، علاوه بر تعیین وى به جانشینى خود، مسؤولیت فرماندهى واحد عملیات سپاه مریوان را نیز به او محول كرده بود. ضدانقلابیون بُزدل، محمد توسلى را حین تردد در منطقه و طى یك كمین غافلگیرانه در تنگه گاوان به شهادت رساندند. عجیب آن كه صبح روز واقعه، محمد غسل شهادت كرده و با حالتى متفاوت با همیشه، جهت اعزام به مأموریت با احمد وداع كرده بود. یكى از بسیجیان سپاه مریوان، از این واقعه تلخ چنین حكایت مى‏كند:
«... شهادت محمد توسلى توسط ضدانقلاب، آنقدر براى احمد سنگین بود كه همان روز رفت توى اتاق خودش، در را به روى خودش قفل كرد و سه شبانه‏روز به سوگ نشست و اشك ریخت. طى این سه روز، بچه‏ها هر كارى كردند، از اتاق بیرون نیامد. صداى هق هق گریه‏اش، ساختمان سپاه را به لرزه درآورده بود. حتى موقع غذا هم كه مى‏شد، هر چه مى‏كردیم در را به روى ما باز نمى‏كرد... بچه‏ها روزى سه بار از زیر شكاف در، بیسكویت «پتى‏بور» را دانه دانه به داخل مى‏سُراندند تا بلكه برادر احمد، از زور گرسنگى هم كه شده، چند تایى از آنها را بخورد... روز سوم، وقتى برادر احمد از اتاق خارج شد، دیدیم بیسكویت‏ها دست نخورده و مورچه‏ها دارند آنها را تكه تكه مى‏كنند. هیچ وقت باورم نمى‏شد مردى كه صلابت او كوه‏هاى كردستان را به لرزه درمى‏آورد، مى‏تواند چنین روح حساس و قلب لطیفى هم داشته باشد!».

احمد در سیزدهم دى‏ماه سال 1358 از طرف شهید بروجردى مأموریت یافت تا ضمن پاكسازى جاده پاوه - كرمانشاه، حلقه محاصره‏اى را كه ضدانقلاب بر گرد شهر پاوه بسته بود، در هم بشكند. تا آن زمان، تمامى راه‏هاى مواصلاتى منتهى به پاوه، خصوصاً جاده پاوه - كرمانشاه؛ تا حوالى كرمانشاه، تحت كنترل كامل عناصر مسلح ضدانقلاب قرار داشت و تردد نیروهاى خودى در این منطقه، عمدتاً از طریق هوا، توسط هلى‏كوپترهاى شینوك و توفورتین یگان هوانیروز ارتش جمهورى اسلامى انجام مى‏گرفت. هر چند همین تردد محدود هوایى نیز با توجه به تسلیح ضدانقلابیون به توپ‏هاى قدرتمند ضدهوایى 23 میلیمترى توسط ارتش بعث عراق، همواره در معرض خطر قرار داشت و جز در حد ضرورت صورت نمى‏گرفت. قبول ریسك تردد در جاده‏ها نیز در واقع به مثابه دست زدن به اقدامى انتحارى تلقى مى‏شد. در آن برهه، افرادى كه به هر نحو منتسب به نظام جمهورى اسلامى بودند - حتى كردهاى بومى - در اكثر ساعات شبانه ‏روز نمى‏توانستند از جاده‏هاى منطقه تردد كنند. عناصر مسلح پست‏هاى ثابت و سیار ایست و بازرسى دموكرات‏ها و گروهك‏هاى چپ و راست مؤتلفه آنان، به احدى از این گونه مسافران رحم نمى‏كردند. چنین افرادى اگر به محض دستگیرى تیرباران نمى‏شدند، حداقل خطرى كه آنان را تهدید مى‏كرد، اسارت و گروگان گرفتن ایشان توسط تجزیه‏طلبان بود. از دیگر سو، وضعیت شهر پاوه نیز فوق‏العاده وخیم بود. پاوه، از معدود شهرهاى كردنشین بود كه مردم آن، دوشادوش یكدیگر با چنگ و دندان در برابر نیروهاى تا بن دندان مسلح ضدانقلاب جنگیده و از اشغال شهر توسط آنان جلوگیرى كرده بودند. ضدانقلاب كه از مقاومت سرسختانه مردم پاوه سرسام گرفته بود، طى اقدامى رذیلانه، ضمن استقرار چندین قبضه تفنگ 106 و خمپاره‏انداز با كالیبرهاى مختلف بر ارتفاعات مشرف به شهر، خانه‏ها، مدارس، مساجد، معابر عمومى و محوطه ساختمان سپاه پاوه را با آتش كور و پرحجم خود بى‏وقفه مى‏كوبید. همین خمپاره‏باران شهر باعث شد تا مردم، به پاوه، «شهر خمپاره‏ها» لقب بدهند.

یكى از نیروهاى سپاه پاوه از آن روزها مى‏گوید:«... در آن زمان، ما حدوه ده - پانزده نفر بچه‏هاى سپاه، كل نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى در شهر محاصره شده پاوه بودیم. اوایل دى ماه سال 58، یك گروه بیست نفرى اعزامى، به شكلى معجزه‏آسا حلقه محاصره شهر را پشت سر گذاشت و افراد آن به جمع ما اضافه شدند. آنها به محض ورود گفتند: قرار است پاوه را از محاصره آزاد كنیم. پرسیدیم: حالا فرمانده شما كیست؟ چه وقت و چطور مى‏خواهد این كار را بكند؟ گفتند: اسم او برادر احمد است. قرار شده شخصاً براى پاكسازى پاوه بیاید و...

طى ده - دوازده روزى كه تا شروع عملیات باقى مانده بود، آن‏قدر اینها از این «برادر احمد» خودشان، اینكه نمى‏دانید چه یلى است و چه دلاورى‏ها از خودش نشان داده و... تعریف كردند كه ما آنقدر كه مشتاق دیدار او شده بودیم، مشتاق خلاص شدن از محاصره نبودیم.»

سرانجام روز موعود براى آغاز عملیات فرارسید. روز 13 دى 1358، نیروهاى سپاه، از دو محور كار را شروع كردند. گروهى از رزم‏آوران با جلودارى سردار شهید غلام‏رضا قربانى مطلق از داخل پاوه، در امتداد جاده خروجى شهر سرگرم پاكسازى قدم به قدم مواضع ضدانقلاب شدند و در محور دوم، احمد و همرزمانش از سمت جوانرود، كار پاكسازى جاده به سمت پاوه را آغاز كردند. با الحاق نیروهاى دو محور، به لطف الهى محاصره پاوه شكسته شد. بهتر است دنباله ماجرا را از قول همان رزمنده سپاه پاوه پى بگیریم:

«... رفتم سراغ حمید فرحزاد - یكى از بچه‏هاى اعزامى از محور جوانرود - گفتم: این «برادر احمد»، كدام یكى از شماهاست؟ بین جمع، فردى را نشان داد و گفت: این هم برادر احمد!

خوب كه توى بحرش رفتم، دیدم یك سپاهى لاغر و قدبلند و سبزه‏رویى است با ابروهاى پهن، چشم‏هایى ریز و بادامى، بینى‏اى كه بدجورى از وسط شكسته بود و بالاخره موهاى سر و ریش بلند و ژولیده؛ یك كلاه آهنى مستعمل سرش گذاشته و با جملاتى تلگرافى و مختصر، در حال دستور دادن به این و آن است.

با خودم گفتم: اى بابا! ما از این بشر، یك آدم یغور قوى هیكل، توى مایه‏هاى رستم، با آن بر و بازوهاى تهمتنى و ریش دو شاخ در ذهن‏مان ساخته بودیم. این كجا و آن كه ما فكرش را مى‏كردیم كجا!...

الغرض، كار الحاق كه تمام شد، همراه او سوار شدیم و حركت كردیم به سمت پاوه. به محض اینكه ماشین روى دور افتاد، او شروع كرد به درس دادن به ما. گفت: برادرها! شما حین تردد در راه‏ها، حواستان باید حسابى جمعِ اطرافتان باشد. دایم سمت چپ و راست مسیر خودتان را چك كنید. غافل نشوید تا یامفت كشته نشوید. شهادت، با از روى غفلت به كشتن دادن خود، فرق دارد. شهادت، مرگ آگاهانه است؛ نه مردن غافلانه!

شش دانگ حواس ما، جمع شنیدن حرفهایش شده بود. تا آن روز، هیچ كس این‏طور با دقت و هوشیارانه، ریز مسائل تردد ما را در جاده‏هاى كردستان، به ما گوشزد نكرده بود. این دیدار، سرآغاز آشنایى ما با مردى بود كه رمز چگونه جنگیدن را مى‏دانست و دلسوزانه این رمز گرانبها را به بچه‏هاى انقلاب در جبهه‏هاى غرب آموزش مى‏داد.»

احمد پس از فتح پاوه، با حكم سردار بروجردى، به سمت فرماندهى واحد عملیات سپاه پاوه منصوب شد و تا اواخر اردیبهشت سال 1359، یك سره همّ و غمّ خود را مصروف طراحى و برنامه‏ریزى جهت كار پاكسازى مناطق آلوده و آزادسازى روستاها و ارتفاعات سوق‏الجیشى حومه پاوه كرد. به تدریج، شمارى از جوانان انقلابى و مخلص اعزامى، به جمع قواى معدود احمد در سپاه پاوه افزوده شدند. جوانان مؤمن و جان بر كفى كه ضمن زدن زانوى تلمذ در مكتب رزمى سردار متوسلیان و به گوش جان سپردن آموزه‏هاى گرانسنگ وى، یك شبه ره صد ساله رفتند و به فاصله‏اى كوتاه، خود در زمره سرداران زبده سپاه اسلام در جبهه‏هاى غرب و جنوب به شمار آمدند. از جمله آنان مى‏توان بزرگوارانى همچون سرداران شهید اكبر حاجى‏پور، بهمن نجفى، احمد بابایى، سیدمحمدرضا دستواره و... را نام برد. با مساعى پیگیر احمد و حمایت بى‏دریغ سردار بروجردى، به تدریج آمار نفرات سپاه پاوه بالا آمد و به تبع آن، توان رزمى نیروهاى انقلاب در جبهه پاوه نیز افزایش یافت.

به جرأت مى‏توان گفت، از جمله عوامل اصلى موفقیت احمد در انهدام برق‏آساى مواضع ضدانقلاب پیرامون شهر پاوه، ورود سردار شهید ناصر كاظمى به این شهر بود. یكى از رزم‏آوران سپاه پاوه در این باب مى‏گوید:

«... یك روز دیدیم یك آقایى آمده و مى‏گویند ایشان فرماندار پاوه است. در آن ایام، مقامات اعزامى معمولاً توسط عناصر لیبرال انتخاب مى‏شدند و در رابطه با مناطق كردنشین غرب، اكثر رؤساى ادارات و فرمانداران انتصابى لیبرال‏ها، از وابستگان گروهك‏هاى چپ و التقاطى بودند.

از خیانت‏هاى لیبرال‏ها در قضایاى كردستان، یكى هم همین مسأله بود. عمق فاجعه وقتى معلوم مى‏شود كه آدم مى‏بیند در سخت‏ترین برهه جنگ كردستان، استاندار این استان بحران‏زده، یك توده‏اى قهار بومى به نام ابراهیم یونسى بود!... خلاصه با چنین پس‏زمینه‏اى ما این آقاى فرماندار پاوه را زیارت كردیم. قیافه‏اش كه حسابى غلطانداز بود! على‏الخصوص با آن موهاى بلند مجعد و ریش پروفسورى، كه بدجورى توى ذوق ما زد. تا او را دیدیم، دلمان هُرّى پایین ریخت. گفتیم واویلا! این آدم از شش فرسخى قیافه‏اش داد مى‏زند كه ضدانقلاب است! چه كسى گفته این فرماندار پاوه بشود؟

چند روز بعد، توى محوطه سپاه پاوه داشتیم در مورد فرماندار مشكوك اعزامى صحبت مى‏كردیم. نگو، احمد حرف‏هاى ما را شنیده. تا به ما رسید، با یك عتابى گفت: غیبت نكنید! گفتیم: چرا؟ این آقا كه قیافه‏اش داد مى‏زند ضدانقلاب است. نگاهش را از ما دزدید و گفت: نه! آدم خوبى است. با تعجب پرسیدیم، مگر شما چه چیزى از او مى‏دانید كه ما نمى‏دانیم؟ از دادن جواب سرراست به سوال ما طفره رفت. گفت: هیچى، فقط فكر مى‏كنم این فرماندار، آدم خوبى باشد.»

فرماندار مشكوك اعزامى به پاوه، در اصل یكى از كادرهاى اطلاعاتى نخبه سپاه تهران بود. او هر روز، به بهانه بازدید منطقه و سخنرانى، به روستاهاى اطراف شهر كه در قرق ضدانقلاب بودند، مى‏رفت و از وضعیت قواى ضدانقلاب، سنگرها، تجهیزات، استحكامات و نحوه پراكندگى مواضع آنان، اطلاعات ذى‏قیمتى جمع‏آورى مى‏كرد. ضدانقلابیون هم كه گول ظاهر غلطانداز و سخنرانى‏هاى خنثى و یك بام و دو هواى او را خورده بودند، مزاحمتى برایش ایجاد نمى‏كردند. ناصر كاظمى به راحتى در مناطق آلوده تردد مى‏كرد. روزها سخنرانى‏هایى با مضامین نامربوط و بى‏سر و ته داشت و شب‏ها، دور از چشم همه - حتى بچه‏هاى سپاه پاوه - كلیه اطلاعات حساس و ارزشمندى را كه جمع‏آورى كرده بود، تحویل احمد مى‏داد. احمد نیز از این اطلاعات، در روند طراحى و برنامه‏ریزى سلسله عملیات پاكسازى مناطق اشغالى پیرامون پاوه به نحو احسن استفاده مى‏كرد. پس از یك رشته نبردهاى برق‏آسا كه همگى با موفقیت نیروهاى سپاه پاوه همراه بود، تجزیه‏طلبان تازه فهمیدند كه منشأ ضربات گیج‏كننده‏اى كه خورده‏اند، از كجا بوده است. به گفته یكى از همرزمان احمد در نبردهاى پاوه:

«... ضدانقلاب بدجورى مَچَل شده بود. دست آخر پیغام فرستادند: اگر ما مى‏دانستیم این فرماندار ریش‏بزى، یك چنین اعجوبه‏اى است، همان روز ورود او به پاوه، یك قطار فشنگ توى شكمش خالى مى‏كردیم! این همكارى ظریف و با مزه احمد و شهید كاظمى، از جمله زیباترین خاطراتى است كه من از آن ایام دارم.»

احمد براى آموزش نظرى و ارتقاى سطح معلومات عقیدتى - سیاسى رزمندگان تحت امر خود، ارزش فراوانى قائل بود. در شرایطى كه اكثر رسانه‏هاى گروهى، تریبون‏هاى رسمى و غیررسمى، نشریات كثیرالانتشار و دستگاه‏هاى تبلیغاتى و اطلاع‏رسانى كشور، در قبضه اصحاب تفكرات الحادى، لیبرالى و التقاطى قرار داشت، سعى وى مصروف به این بود كه با بهره‏گیرى از مناسب‏ترین شیوه‏هاى بحث اقناعى و به كار بستن دانش عقیدتى - مبارزاتى گرانبهاى خود، حتى‏المقدور، خلاء عدم كار فكرى و تربیت نظرى موجود در میان رزمندگان سپاهى را برطرف سازد. وى طى دوران حضور پرثمر خود در جبهه‏هاى غرب، هر فرصت ولو كوتاهى را براى به بحث و مناظره گذاشتن مبرم‏ترین مسائل عقیدتى، فلسفى و سیاسى روزِ كشور مغتنم مى‏دانست. یكى از همسنگران او در دوران جنگ‏هاى پاوه، در مورد نحوه ارائه آموزش‏هاى عقیدتى - سیاسى احمد به رزم‏آوران تحت امرش مى‏گوید:

«... در پاوه، پس از هر عملیاتى كه انجام مى‏دادیم، گاه تا چندین روز بى‏كار مى‏ماندیم؛ ولى برادر احمد براى پر كردن اوقات بى‏كارى ما هم برنامه‏ریزى كرده بود و در این فراغت‏هاى ادوارى، با بچه‏ها كار فكرى - فلسفى و عقیدتى - سیاسى مى‏كرد... مى‏آمد توى جمع ما مى‏نشست و هر بار یك بحث جدى را شروع مى‏كرد. فى‏المثل بحث بر سر این كه آیا خدا وجود دارد یا نه. بعد مى‏گفت: فرض كنید من یك ماتریالیست، یك آدم ملحد هستم. شما بیایید و براى من، وجود خدا را در این زنجیره كائنات ثابت كنید...

چه دردسر بدهم، یك بحث داغى به راه مى‏انداخت كه گاه تا سه - چهار ساعت طول مى‏كشید. بعضى وقت‏ها هم بحث به مجادله لفظى تندى بین بچه‏ها ختم مى‏شد! حتى یادم هست یك بار شهید دستواره بدجورى به برادر احمد حمله كرد؛ طورى كه فكر مى‏كردیم الان است كه با او دست به یقه بشود! برادر احمد هم كه نقش خودش را خوب بازى مى‏كرد، ضمن دفاع ظاهرى از مبانى ماتریالیزم، به شهید دستواره گفت: شما مسلمان‏ها مگر در قرآن نخوانده‏اید كه دستور داده مجادله باید به نحو احسن باشد؟!

خلاصه، داد و هوار آنها، ساختمان سپاه را روى سرمان گذاشته بود...

برادر احمد با این بحث‏ها، هم اوقات فراغت ما را به خوبى پر مى‏كرد، هم اجازه نمى‏داد حضور بچه‏ها در جبهه‏هاى غرب، صرفاً به چند درگیرى نظامى محدود بشود و آنها هیچ تجربه عقیدتى و آگاهى سیاسى به دست نیاورند.»

البته نباید از یاد برد كه شخصیت جامع‏الاطراف احمد به‏عنوان یك عنصر زبده فرهنگى، سیاسى، نظامى و شعاع دلرباى هیمنه معنوى‏اى كه از جان تابناك او ساطع مى‏شد، حتى در اوج مجادلات لفظى مزبور، همواره رزم‏آوران را مجاب مى‏كرد كه براى «برادر احمد» احترام ویژه‏اى قائل شوند. هر چند احمد بسیار مقید بود به گونه‏اى با نیروهاى تحت امر خود سلوك كند كه از بودن در كنار او احساس تكلف یا خداى نكرده حقارت و خود كم‏بینى بر ایشان مستولى نشود. سلوك او با رزمندگان، آمیزه‏اى از سطوت و رأفت بود؛ درست همچون شاكله شخصیت درخشان خودش. در كنار كار عقیدتى - سیاسى، احمد، امر خطیر آموزش مستمر نظامى را نیز در دستور كار رزمندگان قرار داده بود. در این رابطه، به ویژه بر مسأله آمادگى رزمى و افزایش توان فیزیكى نیروها بسیار تأكید مى‏ورزید. به گفته یكى از برادران سپاه پاوه:

«... صبح على‏الطلوع، بعد از نماز، ما را به خط مى‏كرد و به صورت ستونى از سپاه خارج مى‏شدیم. دو - سه ماه، صبح‏ها، برنامه ما در پاوه همین بود. زمستان سال 58، سرماى سخت پاوه بى‏داد مى‏كرد. یك ارتفاع بلندى مشرف به شهر پاوه وجود دارد كه هر روز او ستون بچه‏ها را به سمت آن هدایت مى‏كرد. سطح زمین هم در آن هواى زمهریر زمستانى، در تمام مسیر، یكدست یا برف بود، یا یخ. برادر احمد به هر كس سلاح سازمانى او را مى‏داد و مى‏گفت: باید از این ارتفاع بروید بالا. صعود به بالاى ارتفاع یك ساعت و نیم تا دو ساعت طول مى‏كشید. هر كس با جنگ‏افزار سازمانى خودش باید بالا مى‏رفت. آن كه تیربارچى بود، با تیربار ژ-3 دوازده كیلویى، كوله پشتى و كلى بار و بُنه فشنگ. آن یكى هم كه مسؤول قبضه كالیبر 50 بود، باید با وزن سنگین و جثه زمخت چنین سلاحى، از دامنه مى‏كشید بالا! به هزار مصیبت، خودمان را به بالاى ارتفاع مى‏كشیدیم و هنوز نفس تازه نكرده بودیم كه باید از آن سمت بلندى، كله معلق زنان روانه پایین مى‏شدیم. البته در تمامى آن لحظات سخت و نفس بُر، آنچه كه مانع گلایه ما مى‏شد، حضور قدم به قدم برادر احمد با ما در این تمرینات طاقت‏فرسا بود. او حتى یك لحظه از بچه‏ها جدا نمى‏شد. پا به پاى ما مى‏آمد و زجر مى‏كشید و به ما روحیه مى‏داد؛ با لبخندى محو كه فقط در چنین مواقعى روى چهره پرصلابتش مى‏دیدى و برقى كه مثل دو ستاره كوچك در چشم‏هاى سیاه و بادامى‏اش مى‏درخشید... حتى اگر قرار بود كسى را با سینه‏خیز رفتن تنبیه كند، خودش پا به پاى او سینه‏خیز مى‏رفت. یا اگر ناچار مى‏شد كسى را با دوانیدن تنبیه كند، خودش مثل برق و باد محوطه زمین را مى‏دوید، بعد مى‏آمد و به طرف مى‏گفت: برادر جان! حالا، تا مى‏توانى بدو!... او مواسات با نیروها را حتى در تنبیهات هم اكیداً رعایت مى‏كرد. روى مسأله آموزش نظامى خیلى تأكید داشت و چنان كه بعدها دیدیم، این تأكید برادر احمد، در رفع كاستى‏هاى كار بچه‏هاى ما در جنگ‏هاى غرب و جنوب خیلى مؤثر واقع شد.»

از دیگر نكات ظریف مدیریت نظامى موفق احمد، حضور دایمى وى در جمع بچه‏هاى رزمنده بود. او صرف‏نظر از مواقع درگیرى، عملیات و آموزش‏ها، به شدت مقید بود كه حتى اوقات غیركارى خود را نیز در جمع نیروهایش سپرى كند. همه مى‏دانستند كه برادر احمد، اصلاً روحیه برج عاج‏نشینى و خورد و خواب دور از بچه‏ها را قبول ندارد. به همین جهت نیز او را یكى مثل خودشان مى‏دانستند و برادرانه دوستش داشتند.

چه در پاوه، و چه بعدها در مریوان، او در كارهاى جمعى، حتى امور نظافتى سنگر یا چادرهاى گروهى، مشاركتى فعال داشت. یكى از رزمندگان تحت امر احمد با اشاره به این وجه از سلوك جمعى او مى‏گوید:

«... ما براى انجام امور نظافت در سپاه پاوه نوبت‏بندى كرده بودیم و هر روز، یك نفر نظافت‏چى تعیین مى‏شد. روزهاى چهارشنبه هر هفته، نوبت برادر احمد بود. ایشان با وجود مسؤولیت سنگین فرماندهى واحد عملیات سپاه، در هر حالت و موقعیتى، سخت مقید بود كه نوبت انجام مسؤولیت نظافت را رعایت كند. هیچ كارى، هر چقدر هم كه مهم بود، مانع حضور سر وقت ایشان براى نظافت نمى‏شد... سفره مى‏انداخت و جمع مى‏كرد، غذا و چاى آماده و تقسیم مى‏كرد، بعد هم خیلى تمیز ظرف‏ها را مى‏شست، سنگر و محوطه و حتى دستشویى و توالت‏ها را به دقت نظافت و ضدعفونى مى‏كرد. شاید بعضى‏ها چنین اعمالى را براى یك فرمانده شاخص نظامى روا نمى‏دانستند؛ اما برادر احمد منطق دیگرى داشت. از خودش شنیدم كه مى‏گفت: فرمانده كسى است كه در خط مقدم، برادر بزرگ‏تر است و در سایر مواقع، كم‏ترین و كوچك‏ترین برادر بچه رزمنده‏ها.

فكر مى‏كنم راز حكومت او بر قلوب بچه‏ها، ناشى از عمل به همین منطق بود.»

در پى اعزام احمد و یكصد و هشتاد نفر از رزم‏آوران همراه او به كردستان، آنان در وهله نخست عازم بوكان شدند؛ شهرى كه حكم ستاد پشتیبانى و لجستیك ائتلاف گروهك‏هاى تجزیه‏طلب به سركردگى حزب منحله دمكرات را داشت. در جریان پاكسازى بوكان از لوث وجود عناصر ضدانقلاب، احمد به یمن ابتكار عمل، برنامه‏ریزى هوشمندانه و فرماندهى قاطع خود توانست كلیه اشرار مسلح را از این شهر متوارى كند. نبرد بوكان، در حكم اولین آزمون رزمى پیروزمندانه براى «برادر احمد» در جبهه‏هاى غرب غریب بود.
سردار رشید سپاه اسلام، شهید سیدمحمدرضا دستواره كه خود از جمله همسنگران قدیمى احمد در نبردهاى كردستان بوده است، از چگونگى رویكرد احمد به نبرد در جبهه كردستان این‏گونه روایت مى‏كند:
«... زمانى كه برادرمان احمد متوسلیان به غرب كشور اعزام شد، در اصل با نیت پرداختن به كار تبلیغاتى و فرهنگى در مناطق محروم كُردنشین راهى این مأموریت شد.
منتها در عمل ایشان دید كه با توجه به واقعیت‏هاى موجود در منطقه غرب، زمینه و مجال براى كار فرهنگى به هیچ وجه آماده و فراهم نیست. چون در آن بُرهه، ضدانقلاب به برادرهاى ما مجال كار فرهنگى را نمى‏داد.
به همین دلیل بود كه برادر احمد تشخیص داد لازم است اول در منطقه به كار نظامى روى بیاورد و بعد از گرفتن اسلحه از دست ضدانقلاب مسلح، براى كارِ فرهنگى در آنجا برنامه‏ریزى و اقدام كند.
برادرمان احمد متوسلیان، بازمانده و ثمره خونِ یك گردان از برادران سپاه است. ایشان در بدو پیوستن به سپاه، در گردان 2 پادگان ولى‏عصر(عج) سپاه استان تهران مشغول به فعالیت شد. برادرهایى كه در گردان 2 حضور داشتند، بعدها همگى شهید شدند كه به همین دلیل، این گردان به «گردان شهیدان» تغییر نام یافت.»
پس از تثبیت مواضع قواى انقلاب در شهر بوكان، احمد براى در هم شكستن سنگرهاى ضدانقلابیون در دیگر نقاط كردستان عزم خود را جزم كرد و روانه شهر مهاباد شد. در آن مقطع عناصر تجزیه‏طلب با توجه به سقوط پادگان زرهى مهاباد و اشغال شهر، در تبلیغات‏شان خود را كاملاً مسلط بر اوضاع وانمود مى‏ساختند و همواره بر روى این شعار كه: «مهاباد، دژ شكست‏ناپذیر جنبش خلق كُرد است» مانور مى‏دادند و گزافه‏گویى مى‏كردند. در فضایى آكنده از عربده‏هاى شیطانى ضدانقلاب، ستون اعزامى نیروهاى آزادى‏بخش انقلاب اسلامى - شامل رزم‏آوران ارتش و سپاه - با قلوبى مطمئن به الطاف و امدادهاى خیرالناصرین، با هدف آزادسازى مهاباد به سوى این شهر به حركت درآمد. از زمره فرماندهان شاخص این ستون، باید از احمد متوسلیان نام برد. احمد در مورد ماجراى آزادسازى مهاباد مى‏گوید:
«... من دقیقاً به یاد دارم كه وقتى ستون نیروهاى ما مى‏خواستند وارد شهر مهاباد بشوند، آن چنان قدرت و صلابتى از خود نشان دادند كه هیچ گروهى به خود جرأت رویارویى و مبارزه با این ستون را نمى‏داد. مخصوصاً جا دارد از نقش نیروهاى ارتشى ستون؛ برادرانى كه از اقدامات كارشكنانه لیبرال‏ها سرخورده شده بودند و روحیه آنها را تضعیف كرده بودند، یاد كنم. برادران ارتشى ما از خودشان رشادت و قدرت عجیبى نشان دادند. در جریان ورود نیروهاى ما به مهاباد، ضدانقلابیون بلافاصله تانك‏هایى را كه از پادگان شهر دزدیده بودند به میدان آوردند و به اصطلاح با تانك‏هایشان یك مختصر مقاومتى هم توى شهر كرده بودند. البته دقایقى بعد با نهایت ذلت و خوارى ناچار به تسلیم شدند و هشت دستگاه از آن تانك‏ها به دست نیروهاى ما افتاد. یك تانك دیگر هم كه اشرار آن را روى تپه مشرف به دریاچه سد مهاباد مستقر كرده بودند، حكایت جالبى دارد. ضدانقلابیون وقتى مى‏بینند هوا پس است و جنگ را باخته‏اند، دستور مى‏دهند این تانك آخرى را براى كوبیدن ما از تپه مزبور حركت بدهند. راننده نابلد ضدانقلاب، با حماقتى كه به خرج داد، تانك را خلاص كرده بود و تانك هم با سرعت تمام از روى تپه سرازیر شد و رفت زیر آب دریاچه. بعد كه رفتیم جرثقیل آوردیم و تانك را بیرون كشیدیم، دیدیم هر دو سرنشین ضدانقلابى آن خفه شده و مرده‏اند... به یارى خداوند خیلى سریع موفق شدیم ضمن آزادسازى شهر و استقرار نیروهاى ارتشى در پادگان مهاباد، ایستگاه رادیو - تلویزیونى و دیگر مراكز مهم دولتى و نقاط سوق‏الجیشى شهر را از تصرف ضدانقلاب خارج كنیم.»
ناگفته نماند كه بخش عمده‏اى از این پیروزى برق‏آساى قواى انقلاب در نبرد مهاباد، مرهون مدیریت نظامى سنجیده و قدرت ابتكار عمل كم‏نظیر احمد بوده است. یكى از سرداران سپاه غرب كشور در مورد سیره رزمى و مدیریت نظامى احمد مى‏گوید:
«... احمد، یك مدیر به تمام معنا بود. این را نه من، كه آثار ماندگار و ارزشمند مدیریت تاكتیكى و استراتژیك جنگ اوست كه شهادت مى‏دهد. در آن روزهاى اولیه جنگ در كردستان، ما اصلاً سر و كارى با مسائل كلیدى مدیریت جنگى نداشتیم. نه مى‏دانستیم اطلاعات - عملیات یعنى چه، نه طراحى و برنامه‏ریزى حمله را توجیه بودیم... اما احمد از همان روزهاى اول كه او را دیدم، كارش با ما فرق داشت. مى‏نشست طرح مى‏ریخت. روى مسأله شناسایى مواضع دشمن، اطلاعات - عملیات و گردآورى اطلاعات در مورد سوژه مورد نظر، عرق مى‏ریخت؛ بعد هم به بهترین نحو ممكن عمل مى‏كرد.»
به دنبال آزادسازى مهاباد و تثبیت نسبى امنیت این شهر، احمد بلافاصله عازم مصافى دیگر شد. مقصد بعدى او شهر سقز بود. برخلاف مهاباد كه تا پیش از ورود احمد و همرزمانش كلاً در تصرف ضدانقلابیون مسلح قرار داشت، در سقز معدود نیروهاى تیپ 2 لشكر 28 ارتش جمهورى اسلامى در پادگان شهر مزبور، مدت‏ها بود كه دلاورانه به مقاومتى عاشورایى در برابر حملات پى در پى مهاجمان تا بن دندان مسلح ضدانقلاب ادامه مى‏دادند. احمد دیگربار، همراه با ستونى مركب از نیروهاى سپاه و ارتش پاى در راه نهاد تا به یارى قادر متعال و رشادت رزمندگان انقلاب پرچم فتح و پیروزى اردوى ایمان بر اهریمن‏صفتان را بر بام شهر سقز به اهتزاز در آورد؛ هر چند، در این راه صعب، او و همرزمانش با مشكلات و مصائب مردآزمایى دست و پنجه نرم كردند. بعدها او از این نبرد دشوار و مظلومیت‏هاى مسكوت‏مانده رزمندگان انقلاب در راه آزادسازى سقز چنین سخن گفته بود:
«... حركت ستون نیروهاى ما به طرف سقز آغاز شد. ناگفته نماند كه پادگان سقز در محاصره قرار داشت، عملیات سقز در اصل باید توسط یك گردان از تیپ 84 مستقل خرم‏آباد اجرا مى‏شد. منتها عیب كار در این جا بود كه فرمانده این تیپ كه آن زمان فردى به نام سرگرد آهن‏كوب بود، جزء خائنان به مملكت محسوب مى‏شد. اصلاً در زمان شهید سپهبد قرنى قرار بود این سرگرد را از فرماندهى بركنار كنند. منتها بعد از بركنارى شهید قرنى، لیبرال‏ها كارى به كار این فرد نداشتند و او همین‏طور توى ارتش مانده بود. این سرگرد سه بار عمل مى‏كند كه از پل سقز بگذرد و به میدان ورودى شهر برسد. نتیجه چه شد؟! ایشان در این حملات، سه دستگاه جیپ، سه قبضه تفنگ 106 و سه قبضه خمپاره‏انداز 120 میلیمترى را مفت و مسلم به ضدانقلابیون مى‏دهد و عملاً برادران ارتشى ما را به دام محاصره ضدانقلابیون مى‏اندازد. پادگان سقز هم در وضعیتى بود كه اگر حداكثر تا یك ساعت دیگر آن نیرو نمى‏رسید، قطعاً سقوط مى‏كرد.
در همین حین سه دستگاه خودرو حامل 70 نفر از نیروهاى سپاه، برخلاف دستور آن جناب سرگرد عمل كردند و از انتهاى ستون به سمت پل سقز به راه افتادند... وقتى این 70 پاسدار به جلوى ستون رسیدند و از ماشین‏ها بیرون پریدند، با فریاد اللَّه اكبر به طرف پل سقز و میدان ورودى شهر حركت كردند. خود من شاهد بودم و دیدم كه آتش ضدانقلاب آنها را مثل برگ خزان روى زمین مى‏ریخت و یكى پس از دیگرى شهید مى‏شدند ولى سایرین همچنان با فریاد تكبیر به پیشروى ادامه مى‏دادند. بالاخره هم توانستند سر پل ورودى شهر را بگیرند و پل را هم كاملاً تصرف كنند. به این ترتیب بود كه گردان ارتش توانست وارد شهر بشود. كلاً از این 70 نفر بچه‏هاى سپاه، فقط 9 نفر زنده ماندند، بقیه به شهادت رسیدند. هر چند، احدى از شهادت مظلومانه اینها حرفى نزد. هیچ‏كدام از رسانه‏هاى مملكت، نه رادیو - تلویزیونِ تحت سرپرستى قطب‏زاده جاسوس و نه روزنامه‏ها، خبر شهادت اینها را پخش نكرد. اصلاً كسى به مردم نگفت اینها چه‏طور شهید شدند... آیا نباید یك چنین اسم‏هایى توى تاریخ ثبت بشود؟ اگر ما تاریخ مردمى داریم و اگر بنا بر این است كه ما باید تاریخ‏مان مردمى باشد، باید یك چنین كسانى و چنین حماسه‏هایى توى تاریخ ما ثبت بشود. با چنین رشادت‏هایى بود كه به یارى خدا پادگان محاصره شده سقز از خطر سقوط حتمى نجات پیدا كرد و ضدانقلابیون نتوانستند این پادگان را خلع سلاح كنند.»
در پى فتح شهر سقز و شكست فضاحت‏بار تجزیه‏طلبان، اینك رفته رفته اسطوره دروغین اقتدار نظامى ضدانقلاب در كردستان، در برابر شعاع سوزنده آفتاب ایمان عاشورایى مردانى همچون احمد متوسلیان، به سان آدمكى برفى، در حال ذوب شدن بود. فروغ امید در چشم‏هاى رزم‏آوران انقلاب بار دیگر درخشیدن آغاز كرد و دست‏هاى توانمند دلیرمردان اسلام، بسا محكم‏تر از سابق، قبضه‏هاى تفنگ‏ها را در خود فشرد. احمد براى به خاك مالیدن پوزه عفریت هزارسر ضدانقلاب در كردستان سر از پا نمى‏شناخت و شرایط كارزار آتى هر چه سخت‏تر، در ذائقه جان تابناك او خوشگوارتر بود.
هدف بعدى قواى انقلاب اسلامى، آزادسازى شهر استراتژیك بانه اعلام گردید. شهرى كه مردم مسلمان آن ماه‏ها بود كه با كابوس اشغال و حضور نامشروع عوامل مسلح ضدانقلاب دست به گریبان بودند و در انتظار قدوم مبارك دلاورمردان سپاه توحید؛ سردارانى همچون مصطفى چمران و احمد لحظه‏شمارى مى‏كردند. احمد از نبرد بانه مى‏گوید:
«... حركت بعدى ما آزاد كردن شهر بانه بود. باید بگویم كه در بانه ضدانقلاب تا آنجا كه در توان داشت در برابر ما مقاومت كرد. مخصوصاً در درگیرى‏هاى گردنه خان. اگر شما از سمت سقز به طرف بانه بروید، اواسط راه، این گردنه را كه موقعیتى بسیار سوق‏الجیشى دارد، خواهید دید. ضدانقلاب در این گردنه خیلى مقاومت كرده بود تا به هر قیمت ممكن نیروهاى ستون ما را زمین‏گیر كند؛ ولى با این همه نیروهاى ما با تمام قدرت آنها را عقب زدند و با یك مانور سریع وارد شهر شدند.
در جریان تصرف شهر بین برادران ما و قواى ضدانقلاب زد و خورد درون شهرى سنگینى به وجود آمد كه در نتیجه آن ما تعدادى شهید دادیم و از عناصر ضدانقلاب هم تعداد كثیرى كشته شدند. نهایت اینكه نیروهاى ما توانستند خود را به پادگان بانه برسانند و بدین ترتیب این پادگان هم پس از چند ماه از محاصره خارج شد. همین جا بگویم كه این پیروزى‏ها كلاً تحت تأثیر طرح‏هاى شهید دكتر چمران به دست آمد؛ چرا كه ایشان خودش كنار ما در منطقه حضور داشت و شخصاً در عملیات ما شركت مى‏كرد.»
به دنبال آزادسازى بانه و در هم كوبیدن آخرین سنگرهاى دشمن در این منطقه، حركت بعدى احمد و همرزمان او به طرف مرزهاى غربى جهت دهى شد تا راه لجستیك و پشتیبانى نیروهاى ضدانقلاب از سوى رژیم بعثى عراق مسدود شود. هم از این روى به فاصله‏اى كوتاه از تصرف بانه، پاسگاه‏هاى مرزى، یكى پس از دیگرى به تسخیر قواى انقلاب درآمد و نیروهاى سپاهى، ارتشى و ژاندارمرى در آنها مستقر شدند. فرمان حضرت امام(ره) مبنى بر بسته شدن مرزهاى كردستان، مى‏رفت تا به همت احمد و همسنگرانش صورت تحقق پذیرد. ناقوس مرگ غائله‏آفرینى جبهه متحد ضدانقلاب در كردستان به صدا در آمده بود كه به ناگاه... آنچه كه در مخیله هیچ كس نمى‏گنجید، به وقوع پیوست. توطئه‏اى رذیلانه، بار دیگر موازنه قدرت را به سود تجزیه‏طلبان تغییر داد. بهتر است شرح ماوقع را از لسانِ صادق احمد نقل كنیم كه گفته است:
«... از آنجا كه بسته شدن مرزها با روند سیاسى باب طبع لیبرال‏ها منافات داشت و به اصطلاح به مزاج اینان سازگارى نداشت، شروع كردند به دسیسه‏پردازى و نیرنگ‏بازى. تا توانستند مكر و خدعه به خرج دادند. درست در زمانى كه همه نیروهاى ما بر اوضاع منطقه غرب تسلط پیدا كرده بودند، ناگهان از مركز دستور آمد كه نیروهاى سپاه حق خارج شدن از مقرهاى خود را ندارند و ارتش هم موظف است داخل پادگان‏هایش باقى بماند. مى‏دانید معنى این حرف چیست؟ خب، من با ارائه مثالى قضیه را روشن مى‏كنم. در زمان رژیم سابق، هر كجا كه ژاندارمرى درگیر مى‏شد، ارتش از افراد آن حمایت مى‏كرد و الا بیست - سى نفر ژاندارم در شرایط بحرانى هرگز قادر به مقاومت در مقابل مهاجمین نبودند. من نباید همه این مسائل و گناه سقوط مجدد پاسگاه‏هاى مرزى را به گردن ژاندارمرى بیندازم. این بندگان خدا چاره دیگرى نداشتند. بالاجبار، یا تسلیم مى‏شدند یا كشته مى‏شدند، یعنى دیگر راهى براى‏شان باقى نمانده بود. آن روزها هم كه همه از لحاظ روحى و عقیدتى ساخته نشده بودند. در نتیجه با این دستور لیبرال‏ها، دوباره پاسگاه‏هاى ژاندارمرى، اعم از داخلى و مرزى به محاصره ضدانقلاب افتاد. در بسیارى مناطق مجدداً آنها را تصرف كردند و نفرات پاسگاه‏ها را خلع سلاح كردند. چرا؟ چون نیروهاى سپاه و ارتش به دستور لیبرال‏ها حق خارج شدن از پادگان‏ها و كمك رساندن به پاسگاه‏هاى ژاندارمرى را نداشتند.»
به راستى آن مكر و خدعه اهریمنى كه لیبرالیزم منحط به مدد به كار گرفتن آن توانست سرنوشت ماه‏ها نبرد خونین رزم‏آوران انقلاب در كردستان را به سود قواى مضمحل و رو به نابودى ضدانقلاب تغییر دهد، بر چه اساسى استوار بود؟ دست كم براى آگاهى نسل انقلاب و جنگ ندیده ما، ثبت در تاریخ پر فراز و فرود انقلاب و نیز درج در كارنامه سراسر خیانت و ناجوانمردى لیبرالیزم مظلوم‏نما كه به رغم گذشت دو دهه از عمر انقلاب و برملا شدن ماهیت پلید عوامل غرب‏پرست آن، كماكان دعوى وطن‏پرستى دارد، ضرورى است تا كه از زبان احمد كه خود از نزدیك شاهد عینى این ماجرا و تبعات ناگوار آن در جبهه‏هاى غرب بوده است، تأملى از سر عبرت بر این واقعه داشته باشیم. توطئه‏اى كه تاوان آن را اجساد بى‏سر و شكنجه‏شده رشیدترین فرزندان ملت مظلوم ایران و خیل مادران جوان داده، پدران دردمند، همسران سوگوار و اطفال یتیم شهیدان جبهه غرب كردستان دادند و حتى تا به امروز هم در وراى حجاب ظلمانى سال‏ها سفسطه و هوچى‏گرى مستمر كژاندیشان لیبرال‏مسلك و دایه‏هاى مهربان‏تر از مادر اهل تساهل و تسامح حضرات در لایه‏هاى درونى نظام، مسكوت مانده است. این احمد است كه مى‏گوید:
«... لیبرال‏ها از وقایع كردستان تا جایى كه مقدور آنها بود، اخبار و گزارش‏هاى جعلى و سراپا دروغ به عرض امام مى‏رساندند. لیبرال‏ها براى اینكه صورت مشروع و خداپسندانه‏اى به حیله كثیف خودشان كه هدف از آن محبوس كردن نیروهاى مسلح در پادگان‏هاى كردستان بود بدهند، این بار از موضع دلسوزى شدید و غلیظ نسبت به امنیت جانى بچه‏هاى سپاه دست به كار شدند و براى پاسداران ما اشك تمساح ریختند و چنین وانمود كردند كه صلاح نیروهاى سپاه در كردستان این است كه از مقرهایشان بیرون نیایند. مستمسك آنها هم براى این مصلحت‏اندیشى منافقانه، كشته شدن پنجاه و سه نفر از برادران پاسدار اعزامى از اصفهان در منطقه بین سردشت و بانه بوده است. خود من هم شاهد این ماجراى تلخ بوده‏ام. در آن موقع من مسؤول سپاه بانه بودم و دیدم كه آنجا چه اتفاقى افتاد. این ماجرا قصه درازى دارد. خب، بد نیست خلاصه آن قصه را اینجا بگویم.
كل جریان از این قرار بود كه فرمانده پادگان ارتش در بانه به نام سرهنگ تركمان، فردى ضدانقلاب بود كه ارتباطات ظریفى هم با دموكرات‏ها داشت. سپاه منطقه بانه این ارتباط تركمان با ضدانقلابیون را كشف كرده بود. از طرف دیگر، فرمانده پادگان سردشت هم عنصر خائن دیگرى بود به نام سرهنگ قهرمانى. از آنجا كه لیبرال‏ها بعد از بركنار كردن شهید سپهبد قرنى، در رأس ارتش فردى از قماش خودشان به اسم تیمسار شادمهر را گذاشته بودند كه هیچ اعتقاد و ارادتى به افسران و كادرهاى مؤمن و جوان ارتش نداشت، او تا جایى كه مى‏توانست ضدانقلابیون را در رده‏هاى نیروهاى مسلح رشد و پرورش مى‏داد و در كردستان نیز، عناصر طاغوتى و ضدانقلابى را در رأس اداره امور پادگان مناطق حساسى مثل بانه و سردشت روى كار آورده بود... اما اصل ماجرا به این صورت بود كه آن پنجاه برادر پاسدار جمعى نیروهاى سپاه سردشت بودند كه نوبت تعویض آنها فرا رسیده بود. هشت روز جلوتر، این برادران با قهرمانى فرمانده پادگان سردشت تماس گرفتند و گفتند ما هشت روز دیگر نوبت تعویض‏مان است. ترتیبى بدهید تا ما بتوانیم به بانه برویم؛ یعنى درخواست اسكورت هوایى ستون‏شان توسط هلى‏كوپترهاى هوانیروز را كردند. قهرمانى هم ظاهراً موافقت مى‏كند. سه روز قبل از تعویض باز بچه‏هاى سپاه تماس مى‏گیرند كه پادگان سردشت به آنها نفربر بدهند تا به بانه بروند. قهرمانى به آنها نفربر نمى‏دهد. به ناچار بچه‏ها تصمیم مى‏گیرند سوار بر ماشین‏هاى سپاه حركت كنند. روز حركت به سمت بانه، مى‏آیند پادگان سردشت و درخواست اسكورت هلى‏كوپتر را تكرار مى‏كنند. قهرمانى مى‏گوید: اسكورت لازم نیست، شما بروید، هیچ اتفاقى هم نخواهد افتاد. برادران ما هم حركت مى‏كنند و به فاصله حدود هشت كیلومترى پادگان، كمین مى‏خورند و درگیر مى‏شوند. بى‏سیم مى‏زنند و از پادگان درخواست كمك مى‏كنند. استوار بى‏سیم‏چى پادگان سردشت كه از برادران مؤمن ارتشى ماست، خودش این واقعه را برایم تعریف كرد و گفت: من چهار مرتبه پیش سرهنگ قهرمانى رفتم و گفتم بچه‏هاى سپاه كمین خورده‏اند، جناب سرهنگ! شما را به خدا به آنها كمك برسانید. اما فرمانده پادگان وقعى به حرف‏هاى من نگذاشت... وقتى هم كه درگیرى اوج مى‏گیرد و ضدانقلابیون خودروهاى سپاه را به آتش مى‏كشند، دود ناشى از آتش‏سوزى كه به هوا بلند شد، باز همین برادر استوار ما رفته بود پیش سرهنگ و گفته بود: این دود ماشین‏هاى پاسدارهاست، كمك‏شان كنید، به دادشان برسید؛ آن نامرد گفته بود؛ ولشان كنید، این اوباش‏هایى كه اعلى‏حضرت را از مملكت بیرون كردند، ارزش زنده ماندن ندارند! این عین حرفى بود كه آن افسر طاغوتى منصوب لیبرال‏ها به آن برادر استوار ما گفته بود...
از آن طرف، من در سپاه بانه به فكر افتادم كه قطعاً اتفاقى افتاده كه این ستون به بانه نرسیده است و حتماً اینها درگیر شده‏اند. به هر مكافاتى بود، توانستیم ساعت یك بعدازظهر فرداى آن روز یك هلى‏كوپتر از هوانیروز بگیریم و برویم ببینیم آنجا چه خبر است. وقتى روى جاده رسیدیم، از پنجره كابین هلى‏كوپتر دیدیم دو نفر مجروح دارند وسط جاده تكان مى‏خورند و بقیه برادرهاى ما را شهید كرده‏اند و ماشین‏هاى آنها هم آتش گرفته... خلبان هلى‏كوپتر، آدم شجاع و از جان گذشته‏اى بود. ایشان آمد و هلى‏كوپتر را وسط ضدانقلابیون، در ارتفاع كمى از سطح زمین نگه داشت و ما آن دو مجروح را سوار كردیم. یادم نمى‏رود آنجا جسد نوجوان 16 ساله‏اى را دیدم كه دستهایش را از پشت بسته بودند، شاخه‏هاى درختان را كنده و او را دست‏بسته در میان شاخه‏ها، زنده زنده در آتش سوزانده بودند. تمام اجساد شهداى ما را سوزانده بودند. پیكر برادرهاى شهید ما از كوچك و بزرگ كباب شده بود. بوى زغال و گوشت و موى سوخته تمام سطح جاده را فرا گرفته بود...
به هر جهت این كل قضیه بود. بعد لیبرال‏ها همین فاجعه را كه محصول خیانت عوامل طاغوتى و پاكسازى نشده خودشان در ارتش بود، تبدیل به مستمسكى براى تحقق اهدافشان كردند. در رادیو، تلویزیون، روزنامه‏ها، در همه جا لیبرال‏ها این‏طور وانمود مى‏كردند كه این ضدانقلابیون خیلى قدرت دارند... اینها به خوبى مسلح شده‏اند، دیدید اینها با ستون نیروهاى سپاه اصفهان چه كار كردند؟... خلاصه! از این بابت تا جایى كه توانستند پیش حضرت امام تبلیغ منفى كردند و با لوث كردن اصل قضیه، توانستند فكر و ذهنیت مسؤولان دلسوز را هم مخدوش كنند. روى این اصل بود كه حضرت امام، مسأله اعزام «هیأت حسن نیت» به كردستان را پذیرفت.»
بدین سان، باند لیبرال‏ها ضمن در پیش گرفتن سیاست تسامح و مماشات با تجزیه‏طلبان و سوء استفاده از حسن ظن رهبر كبیر انقلاب اسلامى، با طرح مشى میهن بر بادده «مصالحه گام به گام» مهدى بازرگان، بقاى حاكمیت انقلاب در كردستان را وارد بازى مرگ و زندگى كرد. مظهر عینى این بازى ننگین، ماجراى اعزام هیأت به اصطلاح حسن نیت به مناطق كردنشین غرب كشور بود. به رغم تأكید مكرر حضرت امام(ره) بر این نكته كه اعضاى هیأت موظفند با معتمدان واقعى مردم مسلمان مناطق مختلف كردستان ملاقات و مذاكره نمایند، هیأت مزبور طى مدت حضور در كردستان این توصیه حكیمانه رهبر انقلاب را نادیده گرفت و عملاً تبدیل به آلت دست مطامع گروهك‏هاى تجزیه‏طلب، دلال مظالم بى‏شمار آنان و عامل مشروعیت بخشیدن به موجودیت غیرقانونى و نامشروع این باندهاى یاغى و وطن‏فروش دست نشانده رژیم بعثى صدام گردید.
طرف مذاكره هیأت نیز، نه مردم رنج‏كشیده كرد، بلكه شمارى از سركردگان رسوا و بدنام ائتلاف ضدانقلابى تجزیه‏طلبان بودند. به محض ورود هیأت به هر یك از شهرهاى كردستان، طیفى رنگارنگ از این به اصطلاح نمایندگان خلق كرد، از امثال شیخ عزالدین ساواكى تا كمونیست‏هاى دو آتشه جریانات چپ آمریكایى نظیر چریك‏هاى فدایى خلق و كومله در پشت میز مذاكره با اعضاى هیأت حسن نیت لیبرالیزم منحط صف‏آرایى مى‏كردند. عبدالرحمن قاسملو و پادوهایش در حزب منحله دمكرات نیز، به مثابه حلقه رابط این ائتلاف ضدانقلابى، نقش هماهنگ‏كننده و سخنگوى هیأت به اصطلاح نمایندگى خلق كرد را ایفا مى‏كردند.
از دیگر سو، قداره‏بندان ضدانقلاب ضمن اعمال یك سلسله شیوه‏هاى ارعاب مافیایى در سطح منطقه، هر گونه حركت اعتراضى معتمدان واقعى مردم كُرد و تلاش ایشان براى تماس با اعضاى هیأت اعزامى دولت جهت انعكاس حقیقت رخدادهاى كردستان را به لطائف‏الحیل محكوم به شكست و ناكامى كرده بودند. هر چند خود اعضاى هیأت نیز به هیچ روى تمایلى جهت مواجهه با نمایندگان حقیقى مردم اعم از روحانیت سنى و شیعه منطقه و چهره‏هاى شاخص فرهنگى و اجتماعى مورد وثوق اهالى استان، از خود به منصه ظهور نرساندند. جالب‏تر از تمامى آنچه تا به اینجا عنوان شد، آشنایى با ماهیت سرپرست هیأت حسن نیت است. سرپرستى هیأت مزبور را داریوش فروهر برعهده داشت.
نامبرده كه چندى در كابینه بازرگان متصدى پست وزارت كار و امور اجتماعى بود، در ضدیت با نیروهاى مسلمان و مكتبى انقلاب به حدى افراط به خرج داده بود كه حتى دیگر لیبرال‏هاى هم‏مسلك وى در دولت موقت و شوراى انقلاب نیز، از این همه لجاج و دشمن‏خویى وى دچار اعجاب و حیرت گشته بودند. سرانجام نیز وى بر اثر اصرار بر مواضع افراطى خود، از سوى عناصر عاقبت‏اندیش و زیرك‏تر جریان لیبرالى حاكم بر دولت موقت مجبور به استعفا و كناره‏گیرى از منصب وزارت گردید. حال فردى با چنین سوابقى در كسوت سرپرستى هیأت حسن نیت روانه كردستان شده بود. طبیعى است چنان هیأتى با چنین مسؤولى، به هیچ روى براى استماع گزارش‏هاى مستدل و متكى بر واقعیت مسؤولان دلسوز نیروهاى مسلح، اعم از فرماندهان متعهد ارتش و سرداران دلسوز سپاه كردستان گوش شنوایى نداشته باشد. به تعبیر شیواى احمد، اگر هم در كار اعضاى این هیأت حسن نیتى مشاهده مى‏شد، صرفاً در جهت خیانت به تمامیت آرمان‏هاى انقلاب، خواست‏هاى حقه ملت مسلمان و سوء استفاده رذیلانه از حسن اعتماد حضرت امام(ره) بود. احمد كه در آن برهه، مسؤولیت فرماندهى سپاه بانه را بر عهده داشت و از نزدیك شاهد عملكرد هیأت اعزامى مذكور به منطقه بود، مى‏گوید: